Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015

Τὸ γεφύρι τῆς Πλάκας...



Γέφυρα Πλάκας, πότισμα προβάτων. Φωτ. Κατσούλης Σοφοκλῆς


     «Καλλίτερα ν εχαν πέσει τ σπίτια μας παρ τ γεφύρι»....  Μ' ατ τ φράση ο κάτοικοι τν χωριν τν Τζουμέρκων μεταφέρουν τν πόνο κα τν πίκρα καθς τ πρω τς Κυριακς, 1ης το Φλεβάρη 2015, χάθηκε να κομμάτι τς στορίας κα το πολιτισμο στ θολ νερ το ράχθου!
Τ στορικό γεφύρι τς Πλάκας παψε ν πάρχ. Μπορε ν ντεξε στ πέρασμα το χρόνου, μως δν ντεξε τν μεγάλη καταιγίδα πο χτύπησε τν περιοχ.
Δὲν εἶναι ὄμως, τὸ πρῶτο γεφύρι στὴ θέση αὐτὴ, ποὺ παρέσυρε ὁ Ἄραχθος, μὲ τὰ ὀρμητικὰ νερά του. 


     Τ καλοκαρι το 1863, στὸν συνοικισμ τν Ραφταναίων Πλάκας, ρχιμάστορες καμαστόροι, κάτοικοι λων τν γύρω χωριν γλένταγαν γι  τ ξαναχτίσιμο το γεφυριο, πο τος συνέδεε μ τν πέναντι χθη κα εχε πέσει τ 1860, ὅταν οἱ ἄγνωστες βουλς το ράχθου ριξαν τ γιοφύρι κενο τ μεσημέρι το καλοκαιριοῦ καὶ σκόρπισαν πογοήτευση.
Τ 1863 Δημ. ρβανιτογιάννης π τ Πράμαντα προσέφερε 30.000 γρόσια γι τν κατασκευ νέου γεφυριο κα πιχειρήθηκε ν κατασκευαστ να νέο γεφύρι, λλ στ γκαίνια σωριάστηκε κάτω, μπροστ στ κπληκτα μάτια τν παρευρισκομένων πο τν ρα κείνη βρίσκονταν στ πανηγυρικ τραπέζι.


«Τότε ἐν κοινῇ συμφωνία τῶν ἐνδιαφερομένων Τζουμερκιώτικων χωρίων, ἀπεφασίσθη ἡ ἀνακατασκευὴ τῆς γέφυρας. Ἀλλὰ πρὸς τοῖς ἄλλοις ἔδει νὰ εὐρεθῇ καὶ ὁ ἰκανὸς ἐμπειροτέχνης, ὁ πρωτομάστορας, ὅστις θεμελιώνων αὐτὴν ἐπὶ στερεοῦ ἐδάφους θὰ κατασκεύαζε ταύτην, κατ’ ἀνάγκην ἐπιμηκεστέραν τῆς παλαιᾶς, ἀλλὰ καὶ μονότοξον, καθ' ὅτι αἱ κατάλληλοι διὰ τὴν θεμελίωσιν θέσεις δὲν ἐπέτρεπον τὴν ἀνέγερσιν διτόξου. 
Ὅθεν ἐκ τῶν προσκληθέντων καὶ ἀναδεχθέντων τὴν ἀνάληψιν τοῦ ἔργου ἐμπειροτεχνῶν (ἐκ Πραμάντων, Ραφταναίων, Σκλάπου καὶ Κονίτσης) προετιμήθη ὁ Κονιτσιώτης Μάστρο-Γεώργης καὶ τοῦτο, ἐπειδή, εἰς τὸ ζήτημα τοῦ σχεδίου καὶ τῆς ἀναλογίας τῶν δοθησομένων διαστάσεων ἐπῆλθε διαφωνία μεταξὺ τῶν πρωτομαστόρων, τὸ δὲ δικαίωμα ὑποδείξεως τοῦ προτιμητέου, ἐδόθη εἰς τὸν ἐκ Κοτορτσίου - Κατσανοχωρίων εὐεργέτην Ἰωάννην Λούλην, ὅστις καὶ ἐχορήγησεν βοήθημα 9.000 γροσίων. 
Ληφθείσης τότε τῆς ἀποφάσεως κατὰ τὸ θέρος τοῦ 1863 ἡ μεγάλη γέφυρα κατασκευάσθη. Οἱ στηρίζοντες αὐτοὶ τύποι καὶ τὰ ἰκριώματα ἀφηρέθησαν.
Πρὸς στιγμὴν δὲ οἱ συγκεντρωθέντες ἐνδιαφερόμενοι χωρικοὶ τὴν ἐκαμάρωσαν -τὴν ἐχάρηκαν- κατὰ τὸ δὴ λεγόμενον. Ἀλλ’ ὅμως καθ’ ἦν ὥραν ἐπὶ τῇ περατώσει τοῦ ἔργου ἐκκωφαντικὸς κρότος, σεῖσας τὰ πέριξ, ἐπεσφράγισεν τὴν καταστροφήν. Ἡ νέα γέφυρα εἶχε καταρρεύσει, εἶχε μεταβληθεῖ εἰς σωρὸν λίθον. Τὸ γεῦμα διελύθη. Ἡ έκπληξις μετετράπει εἰς ἀπογοήτευσιν. Ἀπελπισία ἀφάνταστος κατέλαβε τοὺς πάντας, καταισχύνη δὲ καὶ ταπείνωσις τοὺς μαστόρους, διὰ τὸ ρεζιλίκι. Ἐν ἀμηχανίᾳ καὶ πρὸ τοῦ ἀδιεξόδου εὐρεθέντες οἱ Τζουμερκιώται, καὶ ἀμεσώτερον ἐνδιαφερόμενοι, ἀποφάσισαν τὴν ἐπὶ νέων βάθρων ἀνέγερσιν τῆς γέφυρας καὶ συμφώνως πρὸς τὸ ὑπὸ τοῦ πρότερου παραγκωνισθέντος Μάστρο- Κώστα ὑποδειχθὲν σχέδιον.» (Ἀριστείδης Σχισμένος © Δῆμος Ἰωαννιτῶν)

 

φωτογραφία Vangelis Doutsios 


     Τελικ, «Μάστρο-Κώστας», Κώστας Μπέκας δλα δ, νας σπουδαος Τζουμερκιώτης μάστορας π τ Πράμαντα, ποος εχε συνδέσει τ νομά του μ τ χτίσιμο κα λλων γεφυριν τς περιοχς στ Σαραντάπορο κα στν Καλεντίνη, δούλεψε σκληρ προσπαθντας γι τρίτη φορ ν χτίσ τ γιοφύρι, ως του τρες μνες  μετά, τ Σεπτέμβρη το 1866 λοκλήρωσε τ μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι λων τν Βαλκανίων, μήκους 40 μ. κα νώτατο ψος 20 μ.. 
Γι την κατασκευή του χρειάστηκαν τρία χρόνια, 180.000 γρόσια, νάμεσα ατν κα μία χορηγία π τν ναστάσιο Λύτρα κα χρησιμοποιήθηκαν μεταξ τν λλων σπράδι π 20.000 αγά. Μ δύο καμάρες στ πλάγιά του, τ γεφύρι δν εναι μόνο ξακουστ γι τν μορφιά του, λλ κα γι τ θαυμαστ ρχιτεκτονική του. Πολλ γεφύρια τς περιοχς πεσαν μ τ πέρασμα το χρόνου κα το δυνατο ποταμο. ραχθος εναι πουλο ποτάμι· τρώει τς βάσεις κα παρασέρνει τ πάντα στ πέρασμά του. τσι κα τ γεφύρι τς Πλάκας πο στηριζόταν στ δια του τ θεμέλια, στς δικές του βάσεις,  χασε τ μάχη π τν ρμ το ράχθου.





Τ γεφύρι τς Πλάκας ποτέλεσε να μνημεο τς στορίας τς λλάδος.

     Στὶς 27 καὶ 28 Ἰουλίου τοῦ 1821, οἱ ἀγωνιστὲς τῆς Ἐπαναστάσεως μὲ ἐπικεφαλής τὸ Μάρκο Μπότσαρη κατατρόπωσαν τὸν Ἀλῆ Τοπὰλ Πασᾶ. Οἱ νικηφόρες μάχες στὸ Κομπότι τῆς Ἄρτας (3 Ἰουλίου 1821) καὶ στὴν Πλάκα, ἔδωσαν στὸν Μπότσαρη τὸν τίτλο τοῦ ἀρχιστράτηγου τῆς Δυτικῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος. Τὸ 1878 μὲ ἀρχηγὸ τὸν Κ. Κοττίκα, οἱ Ἕλληνες ἀνάγκασαν τὴν τουρκικὴ φρουρὰ στὸ γεφύρι νὰ ἀποσυρθῇ. 
Ἀπὸ τὸ 1881 ἔως τὸ 1913 τὸ γεφύρι διετέλεσε σύνορο ἑλληνικοῦ καὶ τουρκικοῦ κράτους. Δίπλα στὸ γεφύρι, ὑπῆρχε φυλάκιο τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, χάνι καὶ τελωνείο. Ἐκεῖ στὶς 29 τοῦ Φλεβάρη 1944, ὑπογράφεται ἡ περίφημη συνθήκη ἀνακωχῆς, ἡ συμφωνία τῆς Πλάκας-Μυρόφυλλου, ἀνάμεσα στὶς ἀντιπροσωπεῖες τοῦ ΕΔΕΣ καὶ τοῦ ΕΑΜ, τοῦ Ζέρβα καὶ τοῦ Βελουχιώτη.




Τὸ γεφύρι μετὰ τὸ βομβαρδισμὸ ἀπὸ τοὺς Γερμανούς. Φωτ. e-oikodomos.blogspot.gr


     Τὸ γεφύρι ἄντεξε ἀπὸ τοὺς γερμανικοὺς βομβαρδισμούς καὶ στεκόταν ἐκεῖ σὲ μία στροφὴ τοῦ κεντρικοῦ δυτικοῦ δρόμου, ποὺ ἔρχεται ἀπὸ Ροδαυγή, Πλαταννούσα καὶ ὁδεύει πρὸς Ἄγναντα καὶ Πράμαντα. Ὅμως αὐτὸ τὸ πειστήριο καὶ ἀποδεικτικὸ τῆς δημιουργικότητας καὶ τοῦ ἀνθρωπίνου πείσματος χάθηκε.




Μόνο τὰ βάθρα στὶς ὄχθες, ἔμειναν...  Φωτ. www.epiruspost.gr


Ἕνα ζωντανὸ κομμάτι ἀπὸ τὴν Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, χάθηκε, 
τὴν 1η τοῦ Φλεβάρη, τοῦ 2015...

***


Ἡ θέση τοῦ γεφυριοῦ στὸ χάρτη --> http://wikimapia.org/3998675/el/Ιστορικό-Γεφύρι-Πλάκας

Οἱ πληροφορίες εἶναι ἀπὸ:
http://cultureportalweb.uoi.gr/cultureportalweb/article.php?article_id=1123&topic_id=181&level=3&belongs=178&area_id=18&lang=gr&hightlight=%CE%93%CE%B5%CF%86%CF%8D%CF%81%CE%B9%20%CE%A0%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%B1%CF%82

2 σχόλια: