Χρέος στὴν μνήμην καὶ στὴν Ἱστορίαν...

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

«Κάνουμε μόνο το χρέος μας κι αυτό είναι η καταγραφή και διάσωση της νεότερης ιστορίας του Ελληνισμού».

 

Το Αϊβαλί πριν την καταστροφή  

   Η Ειρήνη Σαρίογλου είναι η ψυχή του Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών. Αυτό ιδρύθηκε το 2008, μετά τη συγχώνευση του Ελληνικού Λογοτεχνικού Ιστορικού Αρχείου με το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Το επιτελείο τού Ιδρύματος συνεργαζόταν από το '96 με τον αξέχαστο Μάνο Χαριτάτο του ΕΛΙΑ, οραματιστή του ΙΔΙΣΜΕ, το οποίο σήμερα στεγάζεται στην Παλλήνη (Μιλτιάδου 25, τηλ.: 210-6669140, info@idisme.gr)

Με γερές σπουδές σε Γαλλία, Αγγλία και στη γενέτειρά της Κωνσταντινούπολη, διδάκτωρ στο Κέντρο Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μπίρμπιγχαμ (η διδακτορική της διατριβή «Η επιρροή της τουρκικής πολιτικής στην ελληνική εκπαίδευση της Πόλης 1923 - 1974» κυκλοφορεί στις εκδόσεις του ΙΔΙΣΜΕ). 

25 Μαΐου 1905. Οἱ Τοῦρκοι σκοτώνουν τὸν Μακεδονομάχο Ἰ. Καλογεράκη.

Τὴν ἄνοιξη τοῦ 1905 ἄρχισαν νὰ καταφθάνουν στὴ Μακεδονία, καινούργια ἀνταρτικὰ σώματα ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη πατρίδα...

 

Περιοχὴ Φλώρινας, 1910

   Τὸ πρῶτο σῶμα ποὺ ἔφτασε στὴν περιοχὴ τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας ἦταν τὸ ἰσχυρὸ σῶμα τοῦ λοχαγοῦ Νικοστράτου Καλομενόπουλου (καπετάν Νίδας) καὶ ἀκολούθησαν σχεδὸν ταυτόχρονα τὰ σώματα τοῦ Γεωργίου Κατεχάκη, ποὺ ξαναερχόταν γιὰ δεύτερη φορὰ στὴ Μακεδονία, τοῦ Πέτρου Μάνου, τοῦ Δικώνυμου (καπετὰν Μακρῆς), τοῦ Παύλου Γύπαρη καὶ τοῦ Ἰωάννη Καραβίτη. Ἐν συνεχείᾳ εἶχαν συγκροτηθῆ καὶ δροῦσαν στὸ βιλαέτι Μοναστηρίου καὶ ἄλλα σώματα, μικροτέρας δυνάμεως, ὅπως τοῦ Δημητρίου Νταλίπη, τῶν ὁπλαρχηγῶν τοῦ σώματος Βάρδα, Μιχαὴλ Τσόντου καὶ Ἐμμανουὴλ Σκουντρῆ, καὶ τῶν Νικόλα Τσιολάκη, Λάκη Πύρζα, Λούκα Κόκκινου, Κωνσταντίνου Ντόγρη, Παύλου Νεράντζη, Ἠλία Φαρμάκη, τοῦ λοχία Ἐμμανουὴλ Σωτηριάδη, τοῦ Στέφου Γρηγορίου, τοῦ ἀνθυπολοχαγοῦ Λυμπεροπούλου καὶ τοῦ Ἰωάννη Καλογεράκη.

Κολοκοτρώνης, ὁ ἄνθρωπος, ὁ ἀγωνιστής...

   Ἡ κλέφτικη παράδοση τῆς οἰκογένειας τοῦ Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καὶ τὸ περιπετειῶδες του παρελθὸν, εἶχαν δώσει καὶ ἔδιναν τροφὴ στὴν φαντασία τοῦ πελοποννησιακοῦ λαοῦ, ποὺ τὸν εἶχε ὑψώσει σὲ θρυλικὸ ἥρωα καὶ τὸν τραγουδοῦσε μὲ ἐνθουσιασμό.

   Πικρὴ καὶ βασανισμένη ἡ πορεία τῆς προεπαναστατικῆς ζωῆς του, ἀλλὰ μεγάλη καὶ βαθύτατη ἡ πείρα του. Τὰ φαράγγια, οἱ πλαγιὲς καὶ οἱ ψηλὲς κορφὲς τῶν βουνῶν, οἱ πηγὲς καὶ τὰ ἀθώρητα μονοπάτια, οἱ ἄνθρωποι, Τοῦρκοι καὶ Ἕλληνες, οἱ κακουχίες, ἡ πείνα, ἡ δίψα, ἡ λέρα, τοῦ ἦταν γνωστά.

Τὸ ὅτι ἐπέζησε κατὰ τὸν διωγμὸ τῶν Κλεφτῶν τὸ 1806 μέσα ἀπὸ ἀλλεπάλληλες συμπλοκές, ἐνέδρες καὶ διάφορες παγίδες, ἦταν ἕνα ἀληθινὸ θαῦμα καὶ οἱ Πελοποννήσιοι, σύμφωνα μὲ τὴν ἐπικρατοῦσα θεοκρατικὴ ἀντίληψη, διέβλεπαν σ΄ὅλα αὐτὰ «τὸν δάκτυλον τοῦ Κυρίου». (Σπηλιάδου, Ἀπομνημονεύματα, σελ. 210)