Ὁ Παρθενῶν στὸν Κώδικα Χάμιλτον (Deutsche Staatsbibliothek Berlin), 1442-43.
Ὁ Ciriaco de' Pizzicolli ἢ Cyriacus of Ancona (Κυριᾶκος τῆς Ἀνκόνας), (31 Ἰουλίου 1391 -- 1453/55) ὑπῆρξε ὁ σημαντικότερος ἀρχαιοδίφης τῆς ἐποχῆς τῆς Ἀναγεννήσεως, ἐνὼ θεωρεῖται ὁ πρόδρομος τοῦ περιηγητισμοῦ καὶ ὁ ἰδρυτὴς τῆς σύγχρονης ἐπιγραφικῆς.
Προερχόταν ἀπὸ μία ἐξέχουσα οἰκογένεια Ἰταλῶν ἐμπόρων τῆς Ἀνκόνα . Ὁ Ciriaco ταξίδεψε ἀρχικά γιὰ τὶς ἐπιχειρήσεις τῆς οἰκογένειάς του καὶ στὴ συνέχεια γιὰ νὰ ἰκανοποιήσῃ τὴν περιέργειά του, σὲ ὅλη τὴν Ἀνατολική Μεσόγειο, σημειώνοντας τὶς ἀρχαιολογικὲς ἀνακαλύψεις του στὸ ἡμερολόγιό του (Commentaria), ποὺ γέμισε τελικὰ ἔξι τόμους. Ἔκανε πολλὰ ταξίδια στὴ Νότια Ἰταλία, Δαλματία, στὴν Ἤπειρο καὶ στὸ Μοριά, στὴν Αἴγυπτο, στὴν Χίο, στὴ Ρόδο καὶ στὴ Βηρυτό, στὴν Ἀνατολία καὶ στὴν Κωνσταντινούπολη. Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ταξιδιῶν του ἔγραψε λεπτομερεῖς περιγραφὲς τῶν μνημείων καὶ τῶν ἀρχαίων λειψάνων, καὶ τὰ εἰκονογράφησε μὲ δικά του σχέδια. Οἱ λεπτομερέστατες παρατηρήσεις του, τὸν καθιστοῦν ἕναν ἀπὸ τοὺς προδρόμους τῆς σύγχρονης ἀρχαιολογίας.
Ἐπιγραφή. Σχέδιο τοῦ Ciriaco ἀπὸ τὸ Πόρτο Κάγιο, Μάνη. Milan, Biblioteca Ambrosiana, Trotti 373, f. 116v.
Στὴν Κωνσταντινούπολη σπούδασε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ἦταν ἴσως τὸ πρῶτο ἄτομο ποὺ ἀναγνώρισε τὴ σημασία τῶν ἐρειπίων τῆς Ἐρέτριας στὴν Εὔβοια. Στὶς 5 Ἀπριλίου 1436, περιέγραψε καὶ σχεδίασε ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα τείχη τῆς πόλης, τὸ θέατρο καὶ τὴν ὀχύρωση τῆς ἀκροπόλεως καὶ ἀνέφερε τὴν ὕπαρξη ἐπιγραφῶν. Συνέλεξε ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ ἀπὸ ἐπιγραφές, χειρόγραφα, καθῶς καὶ ἄλλες ἀρχαιότητες.
Ἐπίσης τὸ 1436 ὁ Ciriaco ἐπισκέφθηκε τοὺς Δελφοὺς καὶ τὸ ἀρχαῖο θέατρό τους, τὸ ὁποῖο βρῆκε σὲ καλὴ κατάσταση. Ἔκτοτε τὸ χωρητικότητας 5.000 θέσεων μνημεῖο καλύφθηκε σταδιακὰ μὲ ἐπιχώσεις καὶ ἐρειπώθηκε.
Σχέδιο τοῦ Παρθενῶνος. 'Aπὸ βιβλίο τοῦ Giuliano da Sangallo
Ἀγόρασε ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ ἐγγράφων, τὰ ὁποῖα χρησιμοποίησε γιὰ νὰ γράψῃ
τοὺς ἔξι τόμους τοῦ Commentarii ("Σχόλια"). Αὐτὸ τὸ ἔργο ζωῆς τοῦ
Ciriaco, ποτὲ δὲν δημοσιεύεται, ἀλλὰ εὐτυχῶς κυκλοφόρησε σὲ χειρόγραφο
καθῶς καὶ ἀντίγραφα τῶν σχεδίων του. Τὸ ἔργο του Commentarii χάθηκε στὴν
πυρκαγιὰ τοῦ 1514 ποὺ ξέσπασε στὴ βιβλιοθήκη τοῦ Alessandro καὶ
Costanza Σφόρτσα στο Πέζαρο, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐξαφανισθοῦν πολλὲς
πολύτιμες πληροφορίες ποὺ ἀφοροῦσαν ἑλληνικές ἀρχαιότητες, οἱ ὁποῖες τὴν
ἐποχὴ τοὺ Ciriaco, τὸν 14ο - 15ο αἰῶνα, σώζονταν σὲ πολύ καλλίτερη
κατάσταση σὲ σύγκριση μὲ τὸν 19ο αἰώνα, ποὺ πραγματοποιήθηκε καὶ ἡ
συστηματικὴ πλέον ἀρχαιολογική τους ἔρευνα. Ἀποσπάσματα τοῦ ἔργου του
συναντᾶ κανείς σὲ χειρόγραφα ποὺ βρίσκονται σὲ εὐρωπαϊκὲς βιβλιοθῆκες,
κυρίως τῆς Γερμανίας καὶ τῆς Ἰταλίας.
Ἀριστερὰ, σχέδιο τοῦ Ciriaco ἀπὸ σαρκοφᾶγο ποὺ χρησιμοποιήθηκε ὡς διακοσμητικὸ στοιχεῖο στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη στὰ Κέρια τῆς Μάνης. Δεξιὰ, φωτογραφία.
Ὁ Ciriaco ἐπισκέφθηκε τὴν
Ἀθήνα τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1436. Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν δεκαέξι ἡμερῶν ποὺ
κράτησε ἡ ἐπίσκεψή του (7-22 Ἀπριλίου), ἀντιγράφει ἓνα σημαντικὸ ἀριθμὸ
ἐπιγραφῶν καὶ περιγράφει πολλὰ ἀρχαῖα μνημεῖα.
Τὸ βλέμμα του αἰχμαλωτίζει ἀμέσως τὸ μεγαλεῖο τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας, ἀλλὰ καὶ τῆς ὑπόλοιπης Ἑλλάδος…
Ἐπιγραφὴ τῆς Ἀρχαίας Σπάρτης. Σχέδιο τοῦ Ciriaco. Milan, Biblioteca Ambrosiana, Trotti 373, f. 103v.
Βιβλιογραφία – Πηγές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου