Ἡ ὀχύρωση τῶν Βορείων Συνόρων 1936-1940...

 

 

Ἑλληνικὰ χέρια, ἑλληνικὰ λεφτὰ κι ἑλληνικὴ τεχνογνωσία 

κατασκεύασαν ἕνα μέγιστο τεχνικὸ ἔργο 

Τοῦ Θ. Π. ΤΑΣΙΟΥ*
 

    1. Τώρα ποὺ προωθοῦνται (ἢ συνωθοῦνται) τὰ Μεγάλα Τεχνικὰ Ἔργα. Τώρα ποὺ τὰ ἒργα Πολιτικοῦ Μηχανικοῦ (μαζὺ μὲ τὰ οἰκοδομικά) ἀναγνωρίσθηκαν ὡς ἡ μεγαλύτερη Βιομηχανία τῆς Χώρας. Τώρα ποὺ ὁ ἐθνικός κομφουζιονισμός ἀμβλύνεται καὶ ἐπιτρέπει τὴν ὑπέρβαση τῆς φαρισαϊκῆς ἐξίσωσης «ἐργολάβος ἲσον ἀπατεῶν». Τώρα εἶναι (ἐπιτέλους) καιρὸς ν' ἀναμνησθοῦμε ὅτι ἑλληνικὰ χέρια, ἑλληνικὰ λεφτά, ἑλληνικὴ διευθυντικὴ ὀργάνωση κι ἑλληνικὴ τεχνογνωσία, κατασκεύασαν ἕνα μέγιστο τεχνικὸ ἔργο: Τὴν ὀχύρωση τῶν Βορείων Συνόρων τῆς Χώρας, κατασκευασμένη ἀπ' τὸν Ἑλληνικό Στρατὸ κι ἀπ' τοὺς Ἕλληνες Μηχανικούς.

     Στὴ συνοριακὴ γραμμὴ Ἑλλάδας - Βουλγαρίας, κατασκευάσθηκαν 21 Ὀχυρά (μεταξὺ τῶν ὁποίων ἡ Παπαδοπούλα, τὸ Ἰστίμπεη, τὸ Ἀρπαλούκι, τὸ Ροῦπελ, τὸ Περιθώρι, τὸ Πυραμιδοειδές κ.ἄ.). Τὸ καθένα τους ἦταν ἕνα περίκλειστο ἔργο ἰκανὸ νὰ ἀμυνθῇ πρὸς κάθε κατεύθυνση, μὲ ἐπιφανειακὰ ἔργα βολῆς (πυροβόλων, ὅλμων, βομβιδοβόλων, πολυβόλων κλπ.) καὶ μὲ ποικίλα ἄλλα ὑπόγεια ἔργα ἐγκαταστάσεων ὑποστήριξης (διοικητήριο, θάλαμοι, διαβιβάσεις, μαγειρεῖα, ἀποθῆκες κάθε εἴδους, δεξαμενές, νοσοκομεῖο, συστήματα ἀερισμοῦ καὶ φωτισμοῦ, ἀποχετεύσεις κλπ.). Ἀνάμεσα σὲ κάθε Ὀχυρὸ πρὸς τὰ γειτονικά του καὶ πρὸς τὴ μεθόριο, εἶχαν κατασκευασθῇ ἔργα ἐκστρατείας καὶ θέσεις μάχης γιὰ τὴν ἐπιβράδυνση τοῦ ἐχθροῦ, μαζὺ μὲ ἰσχυρὰ ἀντιαρματικὰ κωλύματα, ὁδικό δίκτυο κλπ.

   

 Ἰδοῦ πρῶτα μία συνοπτικὴ παρουσίαση τοῦ Ἔργου:

     * Περίοδος 1937-1940

     * Δαπάνη 1,5 δισεκατομμύριο τοτινὲς δραχμές

     * Σύνολο ἡμερομισθίων 3.000.000

     * Μῆκος ὑπογείων στοῶν 24.000 μ.

     * Μῆκος ὑπογείων καταφυγίων 13.000 μ.

     * Ὑπόγειες καὶ ἐπιφανειακὲς ἐκσκαφές 900.000 κυβ. μ.

     * Τσιμέντο (εἰδικό 500 χγ/ἑκ², καὶ κοινό) 66.000 τόνοι

     * Σκυροδέματα (ὁπλισμένα καὶ ἄοπλα) 180.000 κυβ. μ.

     * Σιδηροπλισμός 12.000 τόνοι

     * Σωλῆνες ἀερισμοῦ 17.000 μ.

     * Σωλῆνες ὕδρευσης 75.000 μ.

     * Σωλῆνες ἀποχέτευσης 24.000 μ.

    Κάθε σύγκριση μὲ τὸν ὑπόγειο σιδηρόδρομο τῶν Ἀθηνῶν ἢ μ' ὁποιοδήποτε ἄλλο σύγχρονο τεχνικὸ ἔργο, κάνει τὸν θαυμασμό μας νὰ μεγαλώνῃ γιὰ τὸ ἐπίτευγμα ἐκεῖνο - ἰδίως ἂν ληφθῇ ὑπόψη ἡ διασπορὰ τοῦ ἔργου σὲ δυσπροσπέλαστα βουνά καὶ οἱ δυσμενέστατες καιρικὲς συνθῆκες. Κι ὅμως, τὸ δημόσιο αὐτὸ Ἔργο πραγματοποιήθηκε φτηνά, σωστὰ καὶ γρήγορα!

    Τί εἶχαν παραπάνω ἐκεῖνοι οἱ πατεράδες κι οἱ παπποῦδες μας, ποὺ δέν τό 'χουμε ἐμεῖς;
Μερικοὶ κακεντρεχεῖς, λένε ὅτι εἶχαν λίγο μεγαλύτερη δόση ἀπὸ κείνη τὴν ἰδιότητα ἡ ὁποία (λόγῳ ἐντόπιας ἀνεπάρκειας;) βαφτίζεται μὲ τὸν ἀρβανίτικο ὅρο «μπέσα». Κι εἶχαν βέβαια κι ἕναν ἐμπειρότατον μάνατζερ ποὺ λεγόταν Ἑλληνικὸς Στρατὸς - μία ἀναγνώριση ἡ ὁποία δὲν ἀκούγεται ὅσο συχνὰ ὀφείλεται.

    Ὅσο γιὰ τὴν στρατηγικὴ ἀποδοτικότητα τοῦ Ἔργου, φαντασθῆτε τὴν προοπτικὴ πλαισίωσής του μὲ τὸν κύριο ὄγκο τοῦ Στρατοῦ Ἐκστρατείας, γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ βαλκανικοῦ ἀντιπάλου, κατὰ τοῦ ὁποίου προοριζόταν τὸ Ἔργο. Ἀντ' αὐτοῦ, ἡ ὀχύρωση τῶν Βορείων Συνόρων πλαισιώθηκε μόνον μὲ τὰ ἀνεπαρκέστατα ὑπόλοιπα τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ μετώπου. Παρὰ ταῦτα, ἂν ἐξαιρέσετε τὰ δύο ἄκρα τῆς Γραμμῆς τῶν ὀχυρῶν (τὸ μεθοριακὸ Μπέλες καὶ τὸν Ἐχίνο/Νυμφαία μετὰ τὴν ἐκκένωση τῆς Δυτικῆς Θράκης), οἱ Γερμανοὶ δὲν παρεβίασαν πουθενὰ τὸ φράγμα τῆς ὀχυρωμένης Γραμμῆς Μπέλες-Νέστος. Οὔτε οἱ βομβαρδισμοὶ τοὺ πολυάριθμου γερμανικοῦ πυροβολικοῦ, οὔτε οἱ βολὲς μὲ ὅπλα εὐθυτενοῦς τροχιᾶς κατάφεραν τίποτα τὸ οὐσιῶδες. Κι οἱ φρουρὲς τῶν ὀχυρῶν αὐτών μπόρεσαν κατ' ἐπανάληψη νὰ βγοῦν στὴν ἐπιφάνεια, καὶ νὰ ἐκκαθαρίσουν τὰ γερμανικὰ τμήματα ποὺ εἶχαν «ἐπικαθήσει» στὸν χῶρο τους. Ὅταν μετὰ τὴν συνθηκολόγηση, ὁ ὑποστράτηγος Schneider (ἐπικεφαλῆς γερμανικῆς ἐπιτροπῆς μελέτης τῆς ὀχύρωσης) θὰ περπατήσῃ ἐπὶ ἕναν μῆνα τὴ Γραμμή, θὰ γράψῃ ὅτι τὰ ὀχυρὰ αὐτὰ εἶχαν ἐπιτύχει τὸ βέλτιστον σὲ σύγκριση μὲ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἀνάλογη ὀχυρωματικὴ Γραμμὴ στὴν Εὐρώπη. Καὶ θὰ ζητήσῃ ἀπ' τὸν καθηγητὴ τῆς Γεωλογίας Μητσόπουλον, ἐρμηνείαν τῆς μεγάλης ἀντοχῆς τοῦ σκυροδέματος τῶν ἔργων... 

    3.Τὸ Ἔργο μελετήθηκε ἐξ ὁλοκλήρου ἀπὸ τὸ Μηχανικὸ τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, ἀφοῦ βεβαίως ὁ γενικὸς σχεδιασμὸς ἀπὸ τακτικὴ ἄποψη εἶχε γίνει ἀπ' τὸ Πεζικὸ καὶ τὸ Πυροβολικό. Δὲν εἶναι μέσα στοὺς σκοποὺς αὐτοῦ τοῦ Σημειώματος νὰ περιγράψῃ τὶς ἄλλες ἐκεῖνες «μάχες», τὶς διανοητικές, οἱ ὁποῖες δόθηκαν γιὰ τὴ σύλληψη, τὴν τεκμηρίωση, τὸν ὑπολογισμό, τὴ σχεδίαση καὶ τὴν προδιαγραφὴ τοῦ ὅλου ἐγχειρήματος. Ἀλλ' εἶναι εὐχάριστο καθῆκον νὰ σημειώσουμε ἐδῶ καὶ τὸν ρόλο τοῦ Ἐθν. Μ. Πολυτεχνείου σ' αὐτὴν τὴν προσπάθεια, ἰδίως ὅσον ἀφορᾷ τὴν ὅπλιση, τὴ σύνθεση καὶ τὸν ἔλεγχο Ποιότητας τοῦ σκυροδέματος τοῦ Ἔργου. Ὁ πρῶτος Καθηγητὴς τοῦ Ὠπλισμένου Σκυροδέματος στὸ Πολυτεχνεῖο, ὁ ἀείμνηστος Περικλῆς Παρασκευόπουλος, ἦταν ἕνας ἀπ' τοὺς ὀτρηρότερους** συνεργάτες αὐτῆς τῆς προσπάθειας.

    Εὐχαριστίες ὀφείλονται στὸ Γενικὸ Ἐπιτελεῖο Στρατοῦ, στὴ Διεύθυνση Ἱστορίας Στρατοῦ καὶ στὴ Διεύθυνση Μηχανικοῦ γιὰ τὴν εὐγενικὴ ἄδειά τους νὰ ἀνακοινωθοῦν μερικὰ διαβαθμισμένα ἱστορικὰ στοιχεῖα.

Ἄρθρο ἀπὸ «ΤΟ ΒΗΜΑ», 03-03-2002. Κωδικός άρθρου: B13506B582 
Πολυτονισμός κειμένου, Χλόη

    * Ὁ Θεοδόσης Τάσιος (γεν. Καστοριά, 22 Ἰανουαρίου 1930) εἶναι Ἕλληνας ἀκαδημαϊκός, πολιτικὸς μηχανικός, ἀρθρογράφος καὶ συγγραφέας. Γεννήθηκε στὴν Καστοριὰ ἀλλὰ μεγάλωσε στὰ Μέγαρα τῆς Ἀττικῆς. Μιλᾶ Ἀγγλικά, Γαλλικὰ, Ἰταλικά, Γερμανικὰ καὶ Ἰσπανικά. Σπούδασε πολιτικὸς μηχανικὸς στὸ Ἐθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνεῖο (ΕΜΠ) καὶ συνέχισε τὶς μεταπτυχιακές του σπουδὲς στὸ Παρίσι καὶ ἔπειτα στὸ ΕΜΠ. Στὴ συνέχεια, ὑπηρέτησε ὡς ὑπολοχαγὸς στὸ σῶμα τοῦ Μηχανικοῦ τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ καὶ τὸ 1958 ἀναγορεύθηκε διδάκτωρ καὶ στὴ συνέχεια ἐπιμελητής, ἔκτακτος μόνιμος καθηγητὴς (1964) καὶ τακτικὸς καθηγητὴς τοῦ ΕΜΠ (1969). Ἔχει παράλληλα διδάξει στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Βαγδάτης (1979), στὸ Πανεπιστήμιο Τονγκζί (Tongji University) τῆς Σαγκάης (1982), στὸ Διεθνὲς Κολέγιο Ἐπιστημῶν τῶν Κατασκευῶν (Collège International des Sciences de Constrution, 1979-1989), στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Ναντζὶν καὶ στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Πάβιας (1986). Περισσότερα γιὰ τὴν Αρθρογραφία και συγγραφή, τῆν Επαγγελματική πορεία καὶ τὶς Διακρίσεις σὲ Ἑλλάδα καὶ ἐξωτερικό ἐδῶ http://el.wikipedia.org/

    ** ὀτρηρός, ά, όν. (ὀτρύνω)' ταχύς, γοργός, εὐκίνητος, εὔστροφος, δραστήριος, πρόθυμος.

Εἰκόνες

 http://www.festungsbauten.de

 http://redskywarning