Ὁ Κίων τοῦ Θησαυροῦ τοῦ Ἀτρέως

Parts of two carved green marble 

half-columns which flanked the 

tomb at the Treasury of Atreus.

1905,1105.1-3, AN310460001

(CC BY-NC-SA 4.0)

www.britishmuseum.org

  Ἡ πόρτα τῆς είσόδου τοῦ Θησαυροῦ τοῦ Ἀτρέως στηριζόταν σὲ ἡμικίονες μὲ ἀνάγλυφα σχέδια. Τὸ διάστημα 1811 - 1812 ὁ Howe Peter Browne, 2ος Μαρκήσιος τοῦ Σλίγο, ἔλαβε τὴν ἀδεια ἀπὸ τὶς τουρκικὲς ἀρχὲς νὰ πραγματοποιήσῃ ἀρχαιολογικὲς ἀνασκαφὲς στὸν Θησαυρὸ τοῦ Ἀτρέως.

Τὰ εὐρήματα, οἱ ὑπέροχα σκαλισμένοι ἡμικίονες ποὺ στήριζαν τὴν θύρα τῆς εἰσόδου,  «ἐδωρήθησαν εἰς τὸν λόρδον, ὅστις καὶ τοὺς μετέφερεν εἰς Ἀγγλίαν».

Ἂς πάρουμε ὅμως τὴν ἱστορία ἀπὸ τὴν ἀρχή…

Ἐστία, ἀρ. φύλ. 3979, 05.03.1905

O ΗΜΙΚΙΩΝ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΤΟΥ ΑΤΡΕΩΣ

ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΙΣ

Η ΔΩΡΕΑ ΕΝΟΣ ΛΟΡΔΟΥ

ΠΩΣ ΑΝΗΡΠΑΓΗ

   Τὸ Βρεττανικὸν Μουσεῖον ἀπέκτησε κατ’ αὐτὰς σπουδαιότατον ἀρχαιολογικὸν κειμήλιον χάρις τῇ γενναιοδωρίᾳ τοῦ Μαρκησίου Σλίγο. Τὸ ἀρχιτεκτονικὸν τοῦτο μνημεῖον εἶνε σχεδὸν πλήρης ὁ ἕτερος τῶν δύο ἡμικιόνων, οἵτινες ἐκόσμουν τὴν εἴσοδον τοῦ περιφήμου Μυκηναϊκοῦ Θησαυροῦ τοῦ Ἀτρέως.

Ὡς γνωστὸν ἡ θύρα τοῦ Θησαυροῦ τοῦ Ἀτρέως εἶχεν ἀντὶ παραστάδων δύο ἡμικίονας, ἐκ τῶν ὁποίων μικρὸν τεμάχιον μετὰ κιονοκράνου εὑρίσκεται ἐν τῷ Ἐθνικῷ μας Μουσείῳ, κομισθὲν ἐκ Ναυπλίου ὑπὸ τοῦ κ. Τσούντα, ὅστις τὸ εὗρεν ἀποτελοῦν τὸ ὑπέρθυρον παλαιοῦ τουρκικοῦ τσαμίου.

   Περὶ τὰ τέλη τοῦ προπαρελθόντος αἰῶνος ὁ Θησαυρὸς τοῦ Ἀτρέως εἶχε συληθῇ, πολλὰ δὲ τεμάχια τῆς πλουσίας γλυπτικῆς διακοσμήσεως τῆς προσόψεως ἔκειντο ἐπὶ τόπου μέχρι τῶν ἀρχῶν τῆς 19ης ἑκατονταετηρίδος. Ἐκ τούτων πολλὰ μικρὰ τεμάχια ἔλαβον τὴν ἄγουσαν πρὸς τὰ διάφορα Εὐρωπαϊκὰ Μουσεῖα· τὸ μεγαλείτερον ὅμως μέρος εἶχεν ἐξαφανισθῆ.

   Καὶ ἐκ τῶν εὑρεθέντων ὅμως τεμαχίων εἶνε δυνατὸν νὰ ἀναπαρασταθῇ μετὰ πολλῶν πιθανοτήτων ὁμοιαληθείας ἡ διακόσμησις τῶν παραστάδων τῆς θύρας τοῦ Θησαυροῦ, ἥτις ἔχει ὕψος 17 ποδῶν καὶ 9 δακτύλων καὶ 8 ποδῶν καὶ 9 δακ. πλάτος εἰς τὴν βάσιν, στενουμένη εἰς 8 ποδ. καὶ 1 δακ. εἰς τὴν κορυφήν.

   Οἱ ἡμικίονες τῆς εἰσόδου ἔφερον κοσμήματα ἀνάγλυπτα μὲ ζητοειδῶς θλωμένας γραμμὰς (ὡς ἐμφαίνεται ἐκ τῆς παρατιθεμένης εἰκόνος) καὶ ἀποτελοῦντο ἐκ δύο τεμαχίων καὶ τῶν κιονοκράνων των. Κατὰ τῷ 1811-12 ὁ δεύτερος Μαρκήσιος Σλίγο ἐπισκεφθεὶς τὴν Ἑλλάδα, ἔλαβε τὴν ἄδειαν παρὰ τῶν Τούρκων Πασάδων νὰ ἐνεργήσῃ ἀρχαιολογικὰς ἀνασκαφὰς καὶ νὰ παραλάβῃ τὰ εὑρεθησόμενα. Περὶ τοῦ ἀποτελέσματος τῶν ἀνασκαφῶν του ὅμως δὲν ὑπάρχει οὐδεμία εἴδησις εἰς τὰ οἰκογενειακὰ ἔγγραφα τοῦ Σλίγο. Τὸ μόνον γνωστὸν εἶνε τὸ ἀναφερόμενον ὑπὸ τοῦ Πέτερ Λωρὰν ἐν τῷ βιβλίῳ αὐτοῦ: «Ἀναμνήσεις ἀρχαιολογικῆς περιοδείας κατὰ τῷ 1818-19», ὅτι «διαρκούσης τῆς διαμονῆς τοῦ λόρδου Σλίγο ἐν Πελοποννήσῳ, ἐγένοντο ἀνασκαφαὶ ἐν τῷ Θησαυρῷ τοῦ Ἀτρέως ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν αὐτοῦ καὶ τοῦ Βελῆ Πᾶσα τῆς Τριπόλεως.

Πληροφορούμεθα δὲ ὅτι τὸ ἀποτέλεσμα τῶν ἀνασκαφῶν ἦτο ἡ ἀνεύρεσις δύο κορμῶν κιόνων, οἱ ὁποῖοι ἐδωρήθησαν εἰς τὸν λόρδον, ὅστις καὶ τοὺς μετέφερεν εἰς Ἀγγλίαν».

   Μετὰ τὴν ἀνασκαφὴν ταύτην τοῦ Σλίγο οἱ διάφοροι περιηγηταὶ ἀπὸ τοῦ 1801-1806, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ Λὴκ, ἐπισκεφθέντες τὰς Μυκήνας δὲν εὗρον πλέον ἴχνος τῶν περιφήμων ἡμικιόνων. Γνωστὸν ὅμως εἶνε ὅτι ὁ Ἐλγίνος ἐπεξέτεινε τὴν ἁρπακτικὴν περιοδείαν του μέχρι Μυκηνῶν καὶ ἐν τῇ συλλογῇ αὐτοῦ περιελήφθησαν καὶ δύο τεμάχια ἐκ τῶν κιονοκράνων τῶν ἡμικιόνων τούτων. Ἄλλα δύο τεμάχια ἀπέκτησε τὸ Ἀρχιτεκτονικὸν Ἰνστιτοῦτον τῆς Ἀγγλίας τῷ 1843 καὶ ἄλλα μικρὰ τεμάχια εὑρίσκονται εἰς ἄλλα Μουσεῖα τῆς Εὐρώπης.

   Ἦσαν ἐντούτοις χαμένα ἔκτοτε τὰ τρία ἡμίση τῶν ἡμικιόνων, πέρσι δὲ μόνον ὁ κόμης Ἄλταμοντ, υἱὸς τοῦ νῦν μαρκησίου Σλίγο, μελετῶν τὰς ἀρχαιότητας τῆς οἰκογενείας του ἐν Οὐεσπόρτ, κατέληξεν εἰς τὸ συμπέρασμα, ὅτι οἱ κίονές τινες τῆς συλλογῆς ἦσαν ἀσυνήθους σπουδαιότητος. Ἔσπευσε λοιπὸν νὰ σχεδιάσῃ καὶ νὰ φωτογραφίσῃ τοὺς κίονας τούτους καὶ νὰ τοὺς ἐπιδείξῃ εἰς τὸ Βρεττανικὸν Μουσεῖον, ὅπου ἐγεννήθη ἡ ὑπόνοια μὴ τυχὸν τὰ τεμάχια ταῦτα τοῦ Οὐεσπὸρτ ἦσαν οἱ ἀπωλεσθέντες ἡμικίονες τοῦ Θησαυροῦ τοῦ Ἀτρέως. Δὲν ἠρκέσθη δὲ εἰς τοῦτο μόνον ὁ λόρδος Ἄλταμοντ ἀλλ’ ἐπεχείρησεν ἐπίτηδες ταξείδιον εἰς Μυκήνας πρὸς μόνον τὸν σκοπὸν νὰ τὰς διαστάσεις μὲ τὰ ἐπιτόπου ὑπάρχοντα συγκρίνῃ ἴχνη.

   Ἐκ τῆς μελέτης δὲ ταύτης οὐδεμία τῷ ἀπέμεινεν ἀμφιβολία, καὶ ἅμα τῇ εἰς Ἀγγλίαν ἐπιστροφή του ἀπέστειλε τὰ πολύτιμα τεμάχια τῶν ἡμικιόνων εἰς τὸ Βρεττανικὸν Μουσεῖον, ὅπου ἤδη προτίθενται νὰ ἀναστηλώσουν ἐν τῇ ἀρχαϊκῇ αἰθούσῃ ὁλόκληρον τὸν κορμὸν μὲ τὰ ἀναπαραστάσεως τῆς βάσης τοῦ κιονοκράνου καὶ τοῦ ἄβακος. Εἶνε δὲ πλέον ἢ δυνατὴ σήμερον ἡ τοιαύτη ἀναπαράστασις ἐκ συνδυασμοῦ τῶν ἐσπαρμένων τεμαχίων ἐν Βερολίνῳ, Καρσλρούῃ καὶ ἄλλοις Μουσείοις ὡς καὶ τῷ τῶν Ἀθηνῶν. Καὶ θὰ δυνηθῶσιν οὕτως οἱ ἀρχαιολογοῦντες νὰ μελετήσουν διὰ πρώτην φορὰν τὴν πραγματικὴν διακόσμησιν τοῦ καλουμένου Μυκηναϊκοῦ κίονος, καὶ νὰ κρίνουν κατὰ πόσον ἐπέτυχον οἱ ἐπιστήμονες, οἱ προβάντες ἤδη εἰς τὴν ἀναπαράστασιν τῆς διακοσμήσεώς του.

 Γραφικὴ ἀναπαράστασις τῆς εἰσόδου τοῦ θησαυροῦ τοῦ Ἀτρέως

Ἐδῶ μπορεῖτε νὰ δεῖτε περισσότερες φωτογραφίες:  britishmuseum.org 


Χλόη

Βιβλιογραφία 

~Τὸ ἄρθρον τῆς Ἐστίας εἶναι ἀπό invenio.lib.auth.gr 

Οἱ ἀπεικονίσεις τοῦ κίονα εἶναι ἀπὸ: 
~Τὸ βιβλίον A CATALOGUE OF SCULPTURE IN THE DEPARTMENT OF GREEK AND ROMAN ANTIQUITIES, BRITISH MUSEUM. BY A. H. SMITH, M.A., ASSISTANT IN THE DEPARTMENT OF GREEK AND ROMAN ANTIQUITIES, IN THE BRITISH MUSEUM. VOL. I., LONDON, 1892. Ἀπὸ etc.usf.edu/

~Ἡ ἀπεικόνισις τῆς εἰσόδου etc.usf.edu/clipart 

~Ἡ γκραβούρα εἶναι ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Dodwell, Edward, Views and descriptions of Cyclopian or Pelasgic remains in Greece and Italy [...] intended as a supplement to his classical and topographical tour in Greece, during the years 1801, 1805, and 1806, London, 1834...