Οἱ Κρῆτες Μακεδονομάχοι Νικολούδης καὶ Σκαλίδης...

     Στὴν περιοχὴ Περιστερίου – Μοριχόβου, κατὰ τὴν διάρκεια τοὺ 1906, ἐκτὸς τῶν ὑπολοίπων ἑλληνικῶν σωμάτων ἔδρασαν καὶ τὰ μικρὰ σώματα τοῦ Ὄθωνος Ἔσλιν, τοῦ Γιώτα, τοῦ Γερογιάννη, τοῦ Παύλου Ρακοβίτη, τοῦ Γεωργίου Σκαλίδη, τοῦ Εὐαγγέλου Νικολούδη, τοῦ Παναγιώτη Φιωτάκη, τοῦ Ἰωάννη Καραβίτη καὶ τοῦ Παντελῆ Καρασεβδᾶ.
Τοὺς νεαροὺς Κρητικοὺς ὁπλαρχηγοὺς Σκαλίδη καὶ Νικολούδη, λόγῳ ἀπειθαρχίας, τὸ Κέντρο τοὺς ἀποκήρυξε καὶ τοὺς ἔκοψε τὸ φτωχικό τους ἐπίδομα (ἕνα εἰκοσάφραγκο τὸ μῆνα γιὰ τροφή, τσιγάρο, πιοτό, καφέ, πλυντικὰ κ.λ.π.). Τοὺς ἔδωσε κατόπιν ἐντολὴ νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Νικολούδης ὑπάκουσε καὶ ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα...

Ὁ καπετὰν Μητρούσης (Δημήτριος Γκογκολάκης)

    Ὁ καπετὰν Μητρούσης γεννήθηκε στὸ Χομόντος τοῦ κάμπου τῶν Σερρῶν. Τὸ ὄνομά του ἦταν Δημήτριος Γκογκολάκης, μὰ ἔγινε γνωστὸς μὲ τὸ «Μητρούσης», τὸ χαϊδευτικὸ ὄνομα ποὺ τοῦ εἶχε δώσει ἡ μάνα του.

Μία μέρα τοῦ 1906 ποὺ δούλευε στὰ χωράφια, μπῆκαν Βούλγαροι κομιτατζῆδες σπίτι του καὶ ἔσφαξαν τὴ γυναίκα καὶ τὸ παιδί του. Ἔξαλλος τότε βγάζει τὸ κρυμμένο ὅπλο καὶ μὲ τὸν ξάδελφό του Γιοβάνη Οὔρδα ξεχύνεται σίφουνας στὰ χωριὰ Γκαμήλα, Ἔλσιανη, Καστάρκα καὶ Μελιγκόσδη, ὅπου σκότωσε ἀνθρώπους τοῦ βουλγαρικοῦ κομιτάτου.

Οἱ τουρκικὲς ἀρχὲς δυσκολεύτηκαν νὰ πιστέψουν ὅτι σὲ μία νύχτα εἶχε ἁλωνίσει τόσα χωριά. Βγῆκε πιὰ στὸ κλαρὶ μὲ τὸν Γιοβάνη καὶ τὸν ἀνηψιό του Μιχάλη Οὐζούνη καὶ ἔγινε ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος τῶν Βουλγάρων.

Ἡ Μάχη τῆς Πιπερίτσας (1908)

     Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ θέρους (1908), τὸ σῶμα τοῦ Ἐμμανουὴλ Νικολούδη μετέφερε τὴν δράση του στὴν περιοχὴ Κέλλης, ὅπου δροῦσε ὁ βοεβόδας Τζόλε. Ὁ Νικολούδης πληροφορήθηκε πὼς στὸ χωριὸ Ἅγιος Ἀθανάσιος γινόταν μεγάλη συγκέντρωση κομιτατζήδων, μὲ σκοπὸ νὰ ἐξοντώσουν τὸ ὀλιγάριθμο σῶμα του καὶ ζήτησε ἐνίσχυση ἀπὸ τὸν Γεώργιο Βολάνη καὶ τὸν Ἰωάννη Καραβίτη.

Κατὸπιν αὐτοῦ καταστρώθηκε σχέδιο, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Ἐμμανουὴλ Νικολούδης θὰ προσπαθοῦσε νὰ παρασύρῃ τὶς βουλγαρικὲς συμμορίες σὲ μία ὡρισμένη περιοχή, ὅπου στὴν κατάλληλη ὥρα θὰ ἐπενέβαιναν τὰ ἄλλα δύο σώματα.

Τὸ ἀντὰρτικο κίνημα τοῦ 1896, στὴν Μακεδονία…

     Τὸ ζήτημα τῶν ἑλληνικῶν ἐδαφικῶν διεκδικήσεων στὸ μακεδονικὸ χῶρο στὰ τέλη τοῦ 19ου αἰώνα καὶ ἡ τύχη τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς Μακεδονίας κατὰ τὴν ἴδια χρονικὴ περίοδο ἦταν ἄμεσα συνδεδεμένο μὲ τοὺς στόχους τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρείας, ἡ ὁποία ἰδρύθηκε τὸ 1894 καὶ ἀποτέλεσε τὸ ἀπαραίτητο ἀντίβαρο στὴ χλιαρὴ καὶ ἄτολμη ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους.
Τὰ ἐπαναστατικὰ σχέδια τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρείας καὶ τοῦ μακεδονικοῦ κομιτάτου δὲν ἄφησαν ἀδιάφορους τοὺς μάχιμους πυρῆνες τοῦ μακεδονικοῦ ἑλληνισμοῦ. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς πρωταγωνιστὲς τῆς ἐπανάστασης τοῦ 1878, εἶχαν καταφύγει στὴ Θεσσαλία καὶ σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα κατάρτισαν μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρείας ἔνοπλα σώματα, ποὺ πέρασαν στὴ Μακεδονία γιὰ νὰ συνεχίσουν ἐκεῖ τὴ δράση τους.