Διωγμοὶ ἑλληνικῶν πληθυσμῶν στὴν Ἀν. Ρωμυλία, τὸ 1906...

Στενήμαχος 1900

     Μετὰ τὴν προσάρτηση τῆς ὑπὸ ὀθωμανικὸ ἔλεγχο αὐτόνομης ἐπαρχίας τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας στὴν βουλγαρικὴ ἠγεμονία (1885,) ἐπιδιώχθηκε ἀπὸ βουλγαρικῆς πλευρᾶς ἡ κατάργηση τῆς ἑλληνικῆς ἐκπαιδεύσεως. Ταυτόχρονα οἱ βουλγαρικὲς ἀρχὲς ἀρνοῦνταν νὰ ἀναγνωρίσουν τὶς ἑλληνικὲς ὀρθόδοξες κοινότητες ὡς νομικὰ πρόσωπα, μὲ συνέπεια τὴ δήμευση κοινοτικῶν περιουσιῶν καὶ τὴν ἀρπαγὴ πατριαρχικῶν ἐκκλησιῶν. Αὐτὸ θὰ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἀφομοίωση τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου τῆς περιοχῆς.

Ὅλες αὐτὲς οἱ ἐνέργειες σὲ συνδυασμό μὲ τὴν αὔξηση τοῦ βουλγαρικοῦ ἐθνικισμοῦ, καὶ τὴν ἐπιτυχὴ δράση τῶν τῶν ἑλληνικῶν ἀνταρτικῶν σωμάτων στὴν Μακεδονία, ποὺ ἀνέτρεπε τὰ κατακτητικὰ σχέδια τῶν Βουλγάρων, ὁδήγησαν στὴν ἐκδήλωση τῆς ἀνθελληνικῆς ἐκστρατείας ποὺ ἄρχισε νὰ ἐκδηλώνεται στὶς ἀρχὲς τοῦ καλοκαιριοῦ τοῦ 1906, στὴν Ἀνατολικὴ Ρωμυλία. 

Μυστική σύσκεψη Μακεδόνων Ὁπλαρχηγῶν στή μονή Ἁγίου Διονυσίου Ὀλύμπου (3 Νοεμβρίου 1827)

  

   Ἡ καταστολή τῆς ἀτυχοῦς ἐπαναστάσεως τῶν Ἑλλήνων πού ἔλαβε χώρα τόν Ἀπρίλιο – Μάιο τοῦ 1822, στή Νάουσα καί στήν περιοχή Ὀλύμπου - Πιερίων, ἀνάγκασε πολλούς Μακεδόνες ἀγωνιστές μαζί μέ τίς οἰκογένειές τους, νά καταφύγουν στό Νότο καί ἀρκετοί ἀπό αὐτούς ἐγκαταστάθηκαν στίς Βόρειες Σποράδες.

Ἀπό τότε, ἐκτός ἀπό λίγες μικροσυμπλοκές καί μερικές πειρατικές ἐπιδρομές, δέν μνημονεύονται ἀξιόλογα ἐπαναστατικά κινήματα. Ἡ Μακεδονία παρέμενε φαινομενικά ἥσυχη καί αὐτό ἀκριβῶς ἔκανε τούς ἀντιπροσώπους τῶν Δυνάμεων πού συζητοῦσαν γιά τόν καθορισμό τῶν συνόρων τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, νά μήν συμπεριλάβουν στίς συζητήσεις τους, τήν Μακεδονία.

Ἀπό τίς ψυχές ὅμως τῶν Μακεδόνων δέν εἶχε ἐξαλειφθεῖ ἡ ἐπαναστατική φλόγα καί ὁ πόθος γιά τήν ἐλευθερία. Οἱ Μακεδόνες ἀγωνιστές πού εἶχαν καταφύγει στό Νότο εἶχαν πάντοτε στραμμένα τά βλέμματά τους πρός τήν πατρίδα τους, ἐνῶ πρόκριτοι, ἱερωμένοι καί λαϊκοί πού εἶχαν μείνει στόν τόπο τους, περίμεναν τήν κατάλληλη στιγμή γιά νά ξεσηκώσουν τούς Ἕλληνες ἐναντίον τῶν Τούρκων.

Λύνοντας τὸν Κώδικα τοῦ Διοσκουρίδη...

Τα χειρόγραφα του Διοσκουρίδη, παρά την έντονη κριτική που δέχτηκε από τον Γαληνό, ώς ένα βαθμό μέχρι σήμερα αποτελούν αίνιγμα για τους επιστήμονες, αφού υπάρχει αταυτοποίητο υλικό και διαφορετικές προσεγγίσεις

Της ΑΝΝΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ (a.stergiou@eleftherotypia.net) 

   Ελάχιστο χρόνο είχε στη διάθεσή του ο φοιτητής στη βιβλιοθήκη της μονής, ώσπου να αρχίσουν να τον αναζητούν. Είχε ψάξει ήδη τα αρχεία της Βιέννης, της Βενετίας και της Νάπολης, είχε δει το έγγραφο του Λονδίνου και τώρα ήταν η σειρά της Μεγίστης Λαύρας, στο Αγιον Ορος.

Πάλευε ώρες τώρα μήπως βρει κάποιο στοιχείο να συνδέσει με τις ψηφίδες που έλειπαν από τον Κώδικα του Διοσκουρίδη. Μόνον ένα μέρος των χειρογράφων είχε σωθεί από τη φωτιά που είχε ξεσπάσει παλαιότερα στη μονή.

Ἡ τέταρτη εἴσοδος τοῦ Καούδη στὴν Μακεδονία καὶ ἡ ἔναρξη τῆς ἔνοπλης ἑλληνικῆς ἀντιδράσεως. 1904.

Εὐθύμιος Καούδης

   Ὁ Εὐθύμιος Καούδης μπῆκε στὴν ὑποδουλωμένη ἀπὸ τοὺς Τούρκους Μακεδονία, πέντε φορές. Συνεργάστηκε μὲ ὅλους τοὺς ἐπιφανεῖς ὁπλαρχηγοὺς ἀποκτῶντας τεράστια πολεμικὴ ἐμπειρία ποὺ συνδυαζόμενη μὲ τὶς φυσικές του ἰκανότητες, συνετέλεσαν ὥστε νὰ ἐξελιχθῇ σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς ἐμπειρότερους Ἕλληνες ὁπλαρχηγοὺς τοῦ Ἀγῶνος.

Ἡ τέταρτη εἴσοδός του στὴν Μακεδονία σηματοδοτεῖ καὶ τὴν ἔναρξη τῆς ἔνοπλης ἑλληνικῆς ἀντιδράσεως στὸν διπλὸ ἑλληνικὸ ἀγώνα, ἐναντια τῆς σλαβικῆς ἐπιβολῆς καὶ τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς.

Κρῆτες Μακεδονομάχοι...

Καραβίτης, Δικόνυμος-Μακρῆς, Βολάνης

 

   Ὁ Μητροπολίτης Καστοριᾶς Γερμανὸς Καραβαγγέλης τὸ 1902 σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν τότε πρωθυπουργὸ τῆς Ἑλλάδος Ἀλέξανδρο Ζαΐμη, μεταξὺ τῶν ἄλλων ἔγραφε:

«...Στεῖλε μου πενῆντα παλικάρια, πενῆντα Κρητικοὺς νὰ τοὺς ἐνώσῳ μὲ τοὺς δικούς μου. Θὰ καταρτίσῳ ἔτσι εἴκοσι Σώματα καὶ θὰ τὰ μοιράσῳ ἀπὸ τὸν Ἀλιάκμονα ὡς τὸ Μαρίχοβο καὶ τὸ Μοναστήρι, τὴ Φλώρινα, τὸ Ὄστροβο (Ἄρνισσα), Σέτινα, Βλάδοβο (΄Ἄγρας), Βοδενὰ (Ἔδεσσα) καὶ Καρατζόβα. Ὁ καιρὸς εἶναι κατάλληλος γιὰ δράση. Ἕνα σωρὸ πρόκριτοι, ἱερεῖς, καὶ διδάσκαλοι εἶναι μυημένοι καὶ οἱ ὁπλαρχηγοὶ περιμένουν ἐνίσχυση ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα. Ὁ ἐρχομὸς τῶν παλικαριῶν ἀπὸ κάτω (Κρήτη) θὰ δώσῃ κουράγιο στοὺς δικούς μου, θὰ εμποδίσῃ τὴν ἀποσκίρτησή τους καὶ θὰ φοβίσῃ τοὺς Βουλγάρους...»

Τὸ σκάνδαλο τοῦ μονοτονικοῦ. Τοῦ Σ. Καργάκου...

Του Σαράντου Καργάκου

1. Το μονοτονικό επιβλήθηκε στον ελληνικό Λαό από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ -Υπουργός Παιδείας κ. Ελευθ. Βερυβάκης- με τροπολογία που αιφνίδια προτάθηκε, κοντά στα μεσάνυχτα, όταν η Βουλή των Ελλήνων (συνεδρίαση της 11.1.1982) είχε περατώσει τη συζήτηση και είχε ψηφίσει το ένα και μόνο άρθρο του Νόμου 1228, που αποτελούσε «Κύρωση της από 11.11.1981 πράξης του Προέδρου της Δημοκρατίας περί εγγραφής μαθητών στα Λύκεια της Γενικής και Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως» και με αυτόν ακριβώς τον τίτλο δημοσιεύθηκε στο Α' Τεύχος του φύλλου 15/11.2.82 της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.

Ένα κεφαλαιώδες, λοιπόν, εθνικό θέμα, το θέμα του τρόπου γραφής των λέξεων μιας πανάρχαιας γλώσσας -τρόπου καθιερωμένου με εφαρμογή πολλών αιώνων- αντιμετωπίστηκε με ασύγνωστη, ανατριχιαστική επιπολαιότητα. Διότι: α) εισάγεται προς συζήτηση με άρθρο «της προσκολλήσεως» σε θέμα νόμου άσχετο, β) εισάγεται μεσάνυχτα, όταν η πλειονότητα των βουλευτών απουσιάζει, γ) εισάγεται αιφνίδια (κι αυτό, θα ιδούμε γιατί), δ) εισάγεται αντισυνταγματικά (προσκολλημένο σε νόμο άσχετο) και ε) εισάγεται χωρίς να ερωτηθεί ούτε ο Λαός -ενώ τότε ακριβώς υποστηριζόταν πως για δύο στρατιωτικές βάσεις έπρεπε να γίνει.... δημοψήφισμα- ούτε η Ακαδημία Αθηνών, ούτε τα Πανεπιστήμια της χώρας και ιδίως οι Φιλοσο­φικές τους Σχολές, ούτε οι Εταιρίες των Συγγραφέων-Λογοτεχνών -παρά την βαρυσήμαντη απόφανση του σοφού καθηγητή και τότε Γεν. Γραμματέα της Ακαδημίας Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλου πως «Την γλώσσα την αναπτύσσουν μόνον εκείνοι οι οποίοι έχουν να ειπούν κάτι, δηλαδή οι πνευματικοί άνθρω­ποι, και όχι οι απνευμάτιστοι γλωσσοπλάστες και νομοθέτες... Οι γλωσσι­κοί νομοθέτες δεν έχουν καμιά αρμοδιότητα και ανακόπτουν απλώς την εξέ­λιξη του γλωσσικού μας πολιτισμού».

Οἱ Κρῆτες Μακεδονομάχοι Νικολούδης καὶ Σκαλίδης...

     Στὴν περιοχὴ Περιστερίου – Μοριχόβου, κατὰ τὴν διάρκεια τοὺ 1906, ἐκτὸς τῶν ὑπολοίπων ἑλληνικῶν σωμάτων ἔδρασαν καὶ τὰ μικρὰ σώματα τοῦ Ὄθωνος Ἔσλιν, τοῦ Γιώτα, τοῦ Γερογιάννη, τοῦ Παύλου Ρακοβίτη, τοῦ Γεωργίου Σκαλίδη, τοῦ Εὐαγγέλου Νικολούδη, τοῦ Παναγιώτη Φιωτάκη, τοῦ Ἰωάννη Καραβίτη καὶ τοῦ Παντελῆ Καρασεβδᾶ.
Τοὺς νεαροὺς Κρητικοὺς ὁπλαρχηγοὺς Σκαλίδη καὶ Νικολούδη, λόγῳ ἀπειθαρχίας, τὸ Κέντρο τοὺς ἀποκήρυξε καὶ τοὺς ἔκοψε τὸ φτωχικό τους ἐπίδομα (ἕνα εἰκοσάφραγκο τὸ μῆνα γιὰ τροφή, τσιγάρο, πιοτό, καφέ, πλυντικὰ κ.λ.π.). Τοὺς ἔδωσε κατόπιν ἐντολὴ νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Νικολούδης ὑπάκουσε καὶ ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα...

Ὁ καπετὰν Μητρούσης (Δημήτριος Γκογκολάκης)

    Ὁ καπετὰν Μητρούσης γεννήθηκε στὸ Χομόντος τοῦ κάμπου τῶν Σερρῶν. Τὸ ὄνομά του ἦταν Δημήτριος Γκογκολάκης, μὰ ἔγινε γνωστὸς μὲ τὸ «Μητρούσης», τὸ χαϊδευτικὸ ὄνομα ποὺ τοῦ εἶχε δώσει ἡ μάνα του.

Μία μέρα τοῦ 1906 ποὺ δούλευε στὰ χωράφια, μπῆκαν Βούλγαροι κομιτατζῆδες σπίτι του καὶ ἔσφαξαν τὴ γυναίκα καὶ τὸ παιδί του. Ἔξαλλος τότε βγάζει τὸ κρυμμένο ὅπλο καὶ μὲ τὸν ξάδελφό του Γιοβάνη Οὔρδα ξεχύνεται σίφουνας στὰ χωριὰ Γκαμήλα, Ἔλσιανη, Καστάρκα καὶ Μελιγκόσδη, ὅπου σκότωσε ἀνθρώπους τοῦ βουλγαρικοῦ κομιτάτου.

Οἱ τουρκικὲς ἀρχὲς δυσκολεύτηκαν νὰ πιστέψουν ὅτι σὲ μία νύχτα εἶχε ἁλωνίσει τόσα χωριά. Βγῆκε πιὰ στὸ κλαρὶ μὲ τὸν Γιοβάνη καὶ τὸν ἀνηψιό του Μιχάλη Οὐζούνη καὶ ἔγινε ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος τῶν Βουλγάρων.

Ἡ Μάχη τῆς Πιπερίτσας (1908)

     Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ θέρους (1908), τὸ σῶμα τοῦ Ἐμμανουὴλ Νικολούδη μετέφερε τὴν δράση του στὴν περιοχὴ Κέλλης, ὅπου δροῦσε ὁ βοεβόδας Τζόλε. Ὁ Νικολούδης πληροφορήθηκε πὼς στὸ χωριὸ Ἅγιος Ἀθανάσιος γινόταν μεγάλη συγκέντρωση κομιτατζήδων, μὲ σκοπὸ νὰ ἐξοντώσουν τὸ ὀλιγάριθμο σῶμα του καὶ ζήτησε ἐνίσχυση ἀπὸ τὸν Γεώργιο Βολάνη καὶ τὸν Ἰωάννη Καραβίτη.

Κατὸπιν αὐτοῦ καταστρώθηκε σχέδιο, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Ἐμμανουὴλ Νικολούδης θὰ προσπαθοῦσε νὰ παρασύρῃ τὶς βουλγαρικὲς συμμορίες σὲ μία ὡρισμένη περιοχή, ὅπου στὴν κατάλληλη ὥρα θὰ ἐπενέβαιναν τὰ ἄλλα δύο σώματα.

Τὸ ἀντὰρτικο κίνημα τοῦ 1896, στὴν Μακεδονία…

     Τὸ ζήτημα τῶν ἑλληνικῶν ἐδαφικῶν διεκδικήσεων στὸ μακεδονικὸ χῶρο στὰ τέλη τοῦ 19ου αἰώνα καὶ ἡ τύχη τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς Μακεδονίας κατὰ τὴν ἴδια χρονικὴ περίοδο ἦταν ἄμεσα συνδεδεμένο μὲ τοὺς στόχους τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρείας, ἡ ὁποία ἰδρύθηκε τὸ 1894 καὶ ἀποτέλεσε τὸ ἀπαραίτητο ἀντίβαρο στὴ χλιαρὴ καὶ ἄτολμη ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους.
Τὰ ἐπαναστατικὰ σχέδια τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρείας καὶ τοῦ μακεδονικοῦ κομιτάτου δὲν ἄφησαν ἀδιάφορους τοὺς μάχιμους πυρῆνες τοῦ μακεδονικοῦ ἑλληνισμοῦ. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς πρωταγωνιστὲς τῆς ἐπανάστασης τοῦ 1878, εἶχαν καταφύγει στὴ Θεσσαλία καὶ σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα κατάρτισαν μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς Ἐθνικῆς Ἐταιρείας ἔνοπλα σώματα, ποὺ πέρασαν στὴ Μακεδονία γιὰ νὰ συνεχίσουν ἐκεῖ τὴ δράση τους.

Χρέος στὴν μνήμην καὶ στὴν Ἱστορίαν...

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

«Κάνουμε μόνο το χρέος μας κι αυτό είναι η καταγραφή και διάσωση της νεότερης ιστορίας του Ελληνισμού».

 

Το Αϊβαλί πριν την καταστροφή  

   Η Ειρήνη Σαρίογλου είναι η ψυχή του Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών. Αυτό ιδρύθηκε το 2008, μετά τη συγχώνευση του Ελληνικού Λογοτεχνικού Ιστορικού Αρχείου με το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Το επιτελείο τού Ιδρύματος συνεργαζόταν από το '96 με τον αξέχαστο Μάνο Χαριτάτο του ΕΛΙΑ, οραματιστή του ΙΔΙΣΜΕ, το οποίο σήμερα στεγάζεται στην Παλλήνη (Μιλτιάδου 25, τηλ.: 210-6669140, info@idisme.gr)

Με γερές σπουδές σε Γαλλία, Αγγλία και στη γενέτειρά της Κωνσταντινούπολη, διδάκτωρ στο Κέντρο Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μπίρμπιγχαμ (η διδακτορική της διατριβή «Η επιρροή της τουρκικής πολιτικής στην ελληνική εκπαίδευση της Πόλης 1923 - 1974» κυκλοφορεί στις εκδόσεις του ΙΔΙΣΜΕ). 

25 Μαΐου 1905. Οἱ Τοῦρκοι σκοτώνουν τὸν Μακεδονομάχο Ἰ. Καλογεράκη.

Τὴν ἄνοιξη τοῦ 1905 ἄρχισαν νὰ καταφθάνουν στὴ Μακεδονία, καινούργια ἀνταρτικὰ σώματα ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη πατρίδα...

 

Περιοχὴ Φλώρινας, 1910

   Τὸ πρῶτο σῶμα ποὺ ἔφτασε στὴν περιοχὴ τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας ἦταν τὸ ἰσχυρὸ σῶμα τοῦ λοχαγοῦ Νικοστράτου Καλομενόπουλου (καπετάν Νίδας) καὶ ἀκολούθησαν σχεδὸν ταυτόχρονα τὰ σώματα τοῦ Γεωργίου Κατεχάκη, ποὺ ξαναερχόταν γιὰ δεύτερη φορὰ στὴ Μακεδονία, τοῦ Πέτρου Μάνου, τοῦ Δικώνυμου (καπετὰν Μακρῆς), τοῦ Παύλου Γύπαρη καὶ τοῦ Ἰωάννη Καραβίτη. Ἐν συνεχείᾳ εἶχαν συγκροτηθῆ καὶ δροῦσαν στὸ βιλαέτι Μοναστηρίου καὶ ἄλλα σώματα, μικροτέρας δυνάμεως, ὅπως τοῦ Δημητρίου Νταλίπη, τῶν ὁπλαρχηγῶν τοῦ σώματος Βάρδα, Μιχαὴλ Τσόντου καὶ Ἐμμανουὴλ Σκουντρῆ, καὶ τῶν Νικόλα Τσιολάκη, Λάκη Πύρζα, Λούκα Κόκκινου, Κωνσταντίνου Ντόγρη, Παύλου Νεράντζη, Ἠλία Φαρμάκη, τοῦ λοχία Ἐμμανουὴλ Σωτηριάδη, τοῦ Στέφου Γρηγορίου, τοῦ ἀνθυπολοχαγοῦ Λυμπεροπούλου καὶ τοῦ Ἰωάννη Καλογεράκη.

Κολοκοτρώνης, ὁ ἄνθρωπος, ὁ ἀγωνιστής...

   Ἡ κλέφτικη παράδοση τῆς οἰκογένειας τοῦ Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καὶ τὸ περιπετειῶδες του παρελθὸν, εἶχαν δώσει καὶ ἔδιναν τροφὴ στὴν φαντασία τοῦ πελοποννησιακοῦ λαοῦ, ποὺ τὸν εἶχε ὑψώσει σὲ θρυλικὸ ἥρωα καὶ τὸν τραγουδοῦσε μὲ ἐνθουσιασμό.

   Πικρὴ καὶ βασανισμένη ἡ πορεία τῆς προεπαναστατικῆς ζωῆς του, ἀλλὰ μεγάλη καὶ βαθύτατη ἡ πείρα του. Τὰ φαράγγια, οἱ πλαγιὲς καὶ οἱ ψηλὲς κορφὲς τῶν βουνῶν, οἱ πηγὲς καὶ τὰ ἀθώρητα μονοπάτια, οἱ ἄνθρωποι, Τοῦρκοι καὶ Ἕλληνες, οἱ κακουχίες, ἡ πείνα, ἡ δίψα, ἡ λέρα, τοῦ ἦταν γνωστά.

Τὸ ὅτι ἐπέζησε κατὰ τὸν διωγμὸ τῶν Κλεφτῶν τὸ 1806 μέσα ἀπὸ ἀλλεπάλληλες συμπλοκές, ἐνέδρες καὶ διάφορες παγίδες, ἦταν ἕνα ἀληθινὸ θαῦμα καὶ οἱ Πελοποννήσιοι, σύμφωνα μὲ τὴν ἐπικρατοῦσα θεοκρατικὴ ἀντίληψη, διέβλεπαν σ΄ὅλα αὐτὰ «τὸν δάκτυλον τοῦ Κυρίου». (Σπηλιάδου, Ἀπομνημονεύματα, σελ. 210)

Μάχη Ἀσπρογείων Φλώρινας (1906)

     Τὸ ἔτος 1906 θεωρήθηκε τὸ πιὸ σκληρὸ καὶ κρίσιμο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνος. Ἀπὸ τὴν Πρέσπα ὥς τὸν Νέστο καὶ ἀπὸ τὰ Καστανοχώρια καὶ τὸ Βέρμιο ὥς τὸ Περιστέρι καὶ τὴν Στρώμνιτσα, τὰ ἑλληνικὰ ἀντάρτικα σώματα δροῦν ἔντονα καὶ ἐκτοπίζουν συστηματικὰ τὶς βουλγαρικὲς συμμορίες.

Ἡ δράση τῶν ἑλληνικῶν σωμάτων ἀναπτύσσεται ἰδίως στὸ Περιστέρι, στὸ Μορίχοβο, στὸ Βέρμιο, στὸ Βάλτο τῶν Γιαννιτσῶν καὶ στὴν περιοχὴ τῶν Σερρῶν καὶ ὁ ἀγὼν ἐπεκτείνεται στὴν περιοχὴ Δράμας καὶ στὴν Θράκη, ἐνῶ συνεχίζεται σκληρὸς στὴν Δ. Μακεδονία, ἀπὸ τὶς Πρέσπες ὥς τὸ Μουρίκι, ἰδίως μεταξὺ ἀνταρτικῶν σωμάτων καὶ τῶν καταδιωκτικῶν ἀποσπασμάτων τῶν Τούρκων…

Μάχη Ἀσπρογείων

     Περὶ τὰ μέσα Μαΐου τοῦ 1906 μπῆκαν στὴν Μακεδονία τρία καινούργια ἀντάρτικα σώματα: τὸ σῶμα τοῦ Γύπαρη, δυνάμεως 36 ἀνδρῶν, τοῦ Γεωργίου Βολάνη, δυνάμεως 46 ἀνδρῶν, καὶ τοῦ Γεωργίου Κανελλόπουλου, δυνάμεως 19 ἀνδρῶν. Ὁ Γύπαρης ἐπανήρχετο γιὰ τρίτη φορά, διωρισμένος τώρα ἀπὸ τὸ κεντρικὸ κομιτᾶτο ὡς ἀρχηγὸς στὴν περιοχὴ τῶν Κορεστίων.

Τὰ μαρμάρινα παιδιὰ τῆς Ἀρτέμιδος...

Εἶναι αὐτὰ τὰ παιδικὰ πρόσωπα, τὰ χαμογελαστά, ποὺ σχηματίζουν τὴν πομπὴ τῆς Θεᾶς ἡ ὁποία τὰ προστατεύει ἀπὸ τὴν στιγμὴ τῆς γέννησεῶς τους.

Εἶναι οἱ μικρὲς ἄρκτοι, (ὅπως τὶς ὀνόμαζαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοι)· αὐτὰ τὰ μαρμάρινα κορίτσια τοῦ 4ου π.Χ. αἰ. μὲ τὸ τρυφερὸ βλέμμα καὶ τὶς πλεξοῦδες στὰ μαλλιά. Πέφτουν ἀνάλαφρα οἱ πτυχωτοὶ χιτῶνες πάνω τους καὶ ὀρισμένα κρατοῦν ζωάκια στὰ χέρια τους. Σχηματίζουν πομπὴ πρὸς τὴ θεὰ Ἄρτεμη...

Ε.Μ.Σ.: Χάρτης τῆς «Νέας Τουρκίας» στὴν Milliyet...

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Κ Ω Ν Σ Π Ο Υ Δ Ω Ν

Χάρτης της «Νέας Τουρκίας» στην Milliyet από τον Έβρο μέχρι τη Θεσσαλονίκη

   Η μεγάλη τουρκική εφημερίδα Milliyet δημοσίευσε χάρτη της «Νέας Τουρκίας». Στον χάρτη η «Νέα Τουρκία» περιλαμβάνει την Ενιαία Θράκη (τουρκική, ελληνική και βουλγαρική), την ελληνική Ανατολική και Κεντρική Μακεδονία μέχρι τη Θεσσαλονίκη και περιοχές της νοτιοανατολικής Βουλγαρίας.

Σύντομος Ἱστορία Συλήσεως Μνημείων ὑπὸ Ξένων…

Ναὸς Ἐπικουρίου Ἀπόλλωνος στὶς Βάσσες

   Εἶναι ἰδιαιτέρως συγκινητικὸν τὸ ἐνδιαφέρον ποὺ ἐξεδήλωσαν γιὰ τὶς ἀρχαιότητες τοῦ Ἔθνους οἱ Ἕλληνες. Τὸν 17ον, 18ον ἀλλὰ καὶ κατὰ τὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 19ου αἰῶνος, παρίσταντο κατ΄ ἀνάγκην, ἄνευ δυνατότητος ἀντιδράσεως, βωβοὶ μάρτυρες μιᾶς ἀνηλεοῦς διαρπαγῆς, τὴν ὁποίαν ὑπέστησαν ὄχι μόνο τὰ μνημεῖα τῆς ἀρχαιότητος, ἀλλὰ καὶ πλῆθος σπουδαίων χειρογράφων ποὺ βρίσκονταν στὶς ἑλληνικὲς Μονές.

Ἡ διαρπαγὴ καὶ ἡ ἐξαγωγὴ τῶν ἑλληνικῶν καλλιτεχνικῶν θησαυρῶν, ἡ πλήρης καταστροφή ὡρισμένων ἤ ἡ κολόβωσίς τους, ἄρχισε ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Ρωμαϊκῆς κατακτήσεως. Τότε καταστράφηκαν ἢ μεταφέρθηκαν στὴν Ἰταλία ἄπειρα ἔργα τῶν προγόνων μας, γιὰ νὰ κοσμήσουν τὸν θρίαμβο τῶν Ρωμαίων στρατηγῶν.

Τραπεζίτες στὴ Θεσσαλονίκη τοῦ 1795...

 

   Τὸ χρῆμα εἶναι δύναμη. Εἶναι ἡ δύναμη ποὺ παραγράφει, ποὺ ἐξαφανίζει τὶς ἄσχημες πράξεις. Ποὺ σοῦ δίνει ἀσυλία καὶ σοῦ ἀνοίγει τὸ δρόμο γιὰ νὰ συνεχίσῃς νὰ πράττῃς. 

Ἡ διάσωση τῶν τραπεζῶν εἶναι ὅπως πάντα τὸ ζητούμενον. Σώζουν τὶς τράπεζες γιὰ νὰ σωθοῦν καὶ αὐτοί, σώζουν τὶς τράπεζες καὶ πνίγουν τὸν λαό. Καὶ δὲν εἶναι τωρινὸ αὐτό…

Ἔτος: 1795. 

Τόπος: τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη. 

Ἡ Κύπρος τοῦ Σεφέρη...

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ

   Ανακαλύπτεις αίφνης έναν τόπο κι αυτός μοιραία γίνεται πατρίδα σου κι ας γεννήθηκες αλλού. Οι τόποι και οι άνθρωποι έχουν αυτή την απρόσμενη ιδιότητα, να κυριαρχούν στο μέσα κόσμο, να τον κατακυριεύουν. Κι εσύ θέλοντας και μην αφήνεσαι να υποταχτείς στη θέληση που δέχεσαι να σου επιβληθεί, όπως ακριβώς συνέβη και με τον Γιώργο Σεφέρη, δύο φορές στη ζωή του, τη μια με τη Μαρώ και την άλλη με την Κύπρο. 

   «Στον κόσμο της Κύπρου, Μνήμη και αγάπη», έγραψε ως αφιέρωση στο «Κύπρον ου μ' εθέσπισεν (οικείον Απόλλων)», που σημαίνει «στην Κύπρο όπου μ' έταξε να κατοικώ ο Απόλλων». Οι στίχοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη έγιναν για τον Σεφέρη μότο για μια σχέση που άρχισε πριν ακόμα γνωρίσει το σώμα του νησιού.

«Ηδη από το 1931, όταν υπηρετούσε ως πρόξενος στο Λονδίνο, έγραφε στην αδελφή του Ιωάννα Τσάτσου να του στείλει πληροφορίες για την επανάσταση στο νησί. Η άμεση επαφή του ξεκίνησε όμως το φθινόπωρο του 1953 όταν πήγε από τη Βηρυτό, όπου υπηρετούσε ως πρέσβης, στην Κύπρο για διακοπές που κράτησαν ένα περίπου μήνα», λέει ο Γιώργος Γεωργής, πρώην πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα και αναπληρωτής καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου.

Ἀνεξόφλητος...

 

Όσο κι αν θέλεις να βρεις μία στάλα ελπίδας μέσα στον σωρό με τα σκατά που έχουμε πέσει, ξέρεις ότι είναι ανώφελο. Στα ψιλά γράμματα των εφημερίδων οι ζωές και οι θάνατοί μας. Δεν αφορούν κανέναν. Ο Ζορμπάς εκτελέστηκε και το κηδειόχαρτό του καρφώθηκε στις κολώνες της ΔΕΗ.  Στεκόμαστε σαν χαμένοι μπροστά στην ανακοίνωση θανάτου και κάθε μέρα βλέπουμε ότι η κηδεία αλλάζει ημερομηνίες. Κάθε μέρα και μία καινούργια.

Κανεῖς δὲν μπόρεσε νὰ βρῇ τὸ δηλητήριο ποὺ θὰ μᾶς καταστρέψῃ...

Κανεῖς δὲν μπόρεσε νὰ βρῇ τὸ δηλητήριο ποὺ θὰ τοὺς καταστρέψῃ, ἔγραφε γιὰ τοὺς Ἕλληνες τὸ 1872 ὁ Γερμανὸς φιλόσοφος... 

    Πιο επίκαιρος από ποτέ ο Φρειδερίκος Νίτσε. Στο πρώτο του βιβλίο, με τίτλο <<Η Γέννηση της Τραγωδίας>> (1872) και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο 15ο, ο Νίτσε κάνει μία ιδιαίτερα μνεία στο ελληνικό έθνος αποδεικνύοντας ότι ο Νίτσε είναι πολύ μπροστά από την εποχή του.

Διαβάστε το χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:

Παράξενα καὶ ἀνέκδοτα τῆς Ἐπανάστασης...

Ευγένιος Ντελακρουά 

Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου, 1826

Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ

     Η επίσημη Ιστορία γράφεται οριζόντια, προβάλλοντας το προσκήνιο. Η ανεπίσημη γράφεται κάθετα, αποκαλύπτοντας το παρασκήνιο. Η πρώτη είναι η εκ των υστέρων αποτίμηση, όπως καταγράφεται στα επίσημα έγγραφα.

Η δεύτερη είναι η ζώσα καθημερινότητα, τη στιγμή του συμβάντος, προτού σφραγιστεί με βουλοκέρι. Εμείς προτιμήσαμε να φέρουμε στο φως ορισμένες «μικρές» ιστορίες του Αγώνα.

Ολες τους έχουν κάτι κοινό: αναφέρονται σε γραφιάδες...

Ἐνασχόληση μὲ ἕνα ἑλληνικὸ πρόβλημα…

Dealing with a Greek problem.

  Ναί, καταλαβαίνω…  Εἶναι δύσκολο νὰ ἐγκλιματιστεῖτε στὶς σημερινὲς συνθῆκες· ἀλλιῶς εἴχατε μάθει νὰ λύνετε τὰ προβλήματά σας.

Ἀπόλλων Σαυροκτόνος...

Ὁ Ἀπόλλων Σαυροκτόνος, 350-275 π.Χ., ποὺ ἀποδίδεται στὸν Πραξιτέλη. Μπροῦτζος, χαλκὸς καὶ ψηφιδωτὴ πέτρα. Διαστάσεις 150,00 x 50,30 x 66,80 ἐκ.

«Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Πραξιτέλης ἦταν περισσότερο γνωστὸς γιὰ τὰ μαρμάρινα γλυπτά του, δημιούργησε πολὺ ὄμορφα ἔργα καὶ σὲ χαλκό. Ἒφτιαξε ἕναν νεανικὸ Ἀπόλλωνα ποὺ ὀνομάστηκε Σαυροκτόνος, νὰ ἐνεδρεύῃ μία ὑφέρπουσα σαύρα, μὲ ἕνα βέλος». -Πλίνιος ὁ Πρεσβύτερος, βιβλίο Φυσικῆς Ἱστορίας, 34.69ff, 1ος αἰ. μ.Χ. 

Ἡ τῶν Ἑλλήνων ἐξάπλωσις…

   Κοίταζε τὸν ὀρίζοντα ὁ Ἕλληνας· καὶ δὲν ἔβλεπε τὴν ἀπόσταση, οὔτε τὶς θάλασσες ποὺ ἔπρεπε νὰ διασχίσῃ. Ἔβλεπε τὰ εὔφορα τὰ χώματα καὶ τὶς πόλεις ποὺ θὰ ἔστηνε μὲ τὰ χέρια του. Καὶ ἦταν καὶ ὁ χρησμὸς τῆς Πυθίας ποὺ τοῦ ἔδινε ἀέρα στὰ πανιά του, γιατὶ καὶ οἱ Θεοὶ στὸ πλευρό του ἦταν, καὶ τὸν συντρόφευαν.

Καὶ ἡ φλόγα ἀπὸ τὸ Πρυτανεῖο τῆς Μητέρας-Πόλης, φώτιζε τὸν δρόμο τους καὶ στέριωνε τὶς πόλεις τους, ποὺ οἱ περισσότερες μέχρι σήμερα διατηροῦν τὰ ἑλληνικὰ τους ὀνόματα καὶ τιμοῦν τοὺς ἰδρυτές τους, τοὺς Ἕλληνες…

Ἡ Σφίγγα τῆς Αἴγινας

   Tὸ Ἀρχαιολογικὸ μουσεῖο τῆς Αἴγινας εἶναι τὸ πρῶτο Μουσεῖο τῆς Ἑλλάδος. Ἰδρύθηκε τὸ 1829 μὲ τὴ φροντίδα τοῦ Ἀ. Μουστοξύδη. Τὸ σημερινὸ κτίριο οἰκοδομήθηκε τὸ 1980 στὸν ἀρχαιολογικό χῶρο τῆς Κολώνας καὶ εἶναι δωρεὰ τοῦ Βαυαρικοῦ Συλλόγου τῶν Φίλων τοῦ Μουσείου τῆς Αἴγινας.

Τὸ Μουσεῖο φιλοξενεῖ στὸ χῶρο του, ἀνάμεσα σὲ ἄλλα σημαντικὰ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα καὶ τὴ μαρμάρινη Σφίγγα ποὺ εἶχε στηθεῖ στὸ ἱερὸ τοῦ Ἀπόλλωνος Κολώνας πάνω σὲ ψηλὸ κίονα.  Χρονολογεῖται τὸ 470-460 π.Χ.

Ἑλλήνων κληρονομιά...

 

   «Μὰ ὁ Χατζησάββας κοίταζε πέρα ἀπὸ τὸ παράθυρο καὶ εἶχε τὸ νοῦ του ἀλλοῦ· Εἶχε ξεσπάσει μπόρα τὶς μέρες ἐτοῦτες κι ὁ Χατζησάββας βρέθηκε σὲ ἓνα πατρικὸ χωράφι, μιὰν ὣρα ἀπὸ τὸ Μεγάλο Κάστρο, κοντὰ στὴν Ἁγίαν Εἰρήνη… Θεοῦ φώτιση ἢ μπὰς καὶ τὸ ἀπείκασε ἀπὸ τὰ παλιὰ κιτάπια ποὺ ἀνάγνωθε, τὰ χώματα ἐκεῖνα τοῦ μπῆκε στὸ μυαλὸ πὼς σκέπαζαν μιὰν ξακουστὴ παλιὰν πολιτεία· κι ἐκεῖ ποὺ σκάλιζε μία νεροφαγίδα μὲ τὸ σιδερομύτικο μπαστούνι του, ἕνα πράγμα γυαλιστερὸ κύλησε ἀπὸ τὸ βρεγμένο χῶμα· σκύβει – καὶ τί νὰ δεῖ; ἓνα χρυσὸ δαχτυλίδι! 

Ἡ χρήση τῆς ἀφίσας...

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὴν πολιτικὴ ἡγεσία ποὺ ξεπερνᾶ τὸ φυσιολογικὸ ἐπίπεδο, εἶναι σημαντικὸ στοιχεῖο γιὰ τὴν κατανόηση τῆς ἐξάπλωσης τοῦ ἐθνικοσοσιαλισμοῦ, καὶ ἀναμφίβολα τὸ πιὸ σημαντικὸ θέμα τῆς ναζιστικῆς προπαγάνδας. Οἱ Ναζὶ ἐνσωμάτωσαν στὶς ἰδέες τους τὴν ἔννοια τῆς Führerprinzip («ἡ ἀρχὴ τῆς ἡγεσίας», Führer: ἡγέτης), καὶ ὁ Χίτλερ ἐμφανίζεται στὶς ἀφίσες νὰ καθοδηγῇ τὸ πεπρωμένο τοῦ ἔθνους. Στὸ κείμενο τῆς ἀφίσας διαβάζουμε: «Ἕνας λαός, ἕνα ἔθνος, ἕνας ἡγέτης».

     Ἔχουμε πλέον συνειδητοποιήσει ὅτι τὰ λεγόμενα τῶν πολιτικῶν προσώπων σπάνια ἀνταποκρίνονται στὴν πραγματικότητα. Ἐμεῖς πιστεύαμε πὼς ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ κάποιος δηλώνει κάτι δημόσια, δεσμεύεται γιὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ λόγου του μέσῳ τῆς προσωπικῆς του τιμῆς. Καὶ συνειδητοποιοῦμε ὅτι ἡ μόνη τιμὴ ποὺ ὑπάρχει στὸ μυαλό τους εἶναι ἡ χρηματική.

 Ἡ μνήμη ἑνὸς Λαοῦ δὲν πρέπει νὰ εἶναι κοντόπνοη· πρέπει νὰ ἀναχαράζῃ, νὰ ψηλαφίζῃ, νὰ ἐρευνᾷ τὶς πτυχὲς τῆς Ἱστορίας!

     Ὁ Ἀδόλφος Χίτλερ ἦταν ὁ πρῶτος ἠγέτης ποὺ χρησιμοποίησε στὸ ἔπακρο τὶς δυνατότητες τῆς προπαγάνδας. «Ὅπλο ἀποτελεσματικότατον, ἂν βρεθεῖ σὲ χέρια κατάλληλου καὶ ἰκανοῦ» ἔγραψε γιὰ αὐτὴν τὸ 1924 στὸ «Main Kampf»! Καὶ πραγματικὰ, μέσα σὲ ἐλάχιστους μῆνες ἀπὸ τὴν ἄνοδο τοῦ Χίτλερ στὴν ἐξουσία τὸ 1933, οἱ Ναζὶ κατόρθωσαν νὰ ἐλέγξουν καὶ νὰ ἀναδιοργανώσουν τὴ δημόσια ζωὴ σὲ ὅλη τὴ Γερμανία καὶ ταυτόχρονα νὰ ἀλλάξουν τὴ νοοτροπία τῆς μάζας.