Ἡ στρατηγικὴ θέση τοῦ βάλτου τῶν Γιαννιτσῶν τὴν περίοδο τοῦ Μ. Ἀ.

       Οἱ Βούλγαροι μετὰ τὴν ἀποτυχία τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ Ἴλιντεν, τὸ 1903, καταδιωκόμενοι ἀπὸ τὰ τουρκικὰ ἀποσπάσματα βρῆκαν καταφύγιο στὸ βάλτο τῶν Γιαννιτσῶν. Ὁ Βάλτος αὐτός ἦταν μία ἀβαθῆς λίμνη, ποὺ ἐκτεινόταν περίπου στὸ χῶρο μεταξύ Γιαννιτσῶν – Κρύας Βρύσης – Ἁγίας Μαρίνης – Νησίου – Ν. Μοναστηρίου καὶ Παραλίμνης, καὶ ἐπικοινωνοῦσε μὲ τὴ θάλασσα μέσω τοῦ Λουδία ποταμοῦ.  Αὐτός ποὺ κυριαρχοῦσε στὸν χῶρο τοῦ Βάλτου, μποροῦσε νὰ ἐλέγχει τὶς δύο ἀρτηρίες Θεσσαλονίκης – Βέροιας καὶ Θεσσαλονίκης – Ἐδέσσης, καθῶς καὶ τὰ γύρω χωριά.  Ἡ ἀπέραντη αὐτὴ ἑλώδης ἔκταση καλυπτόταν ἀπὸ πυκνὴ βλάστηση ὑδροχαρῶν φυτῶν καὶ ἰτιῶν, τὰ ὁποῖα ἔκαναν τὸν βάλτο ἀδιαπέραστο. Σύννεφα ἀπὸ κουνούπια σκέπαζαν ὅλη ἐκείνη τὴν ἔκταση, τὰ νερὰ ἦταν γεμάτα βδέλλες καὶ ἡ ὑγρασία σάπιζε τὰ πάντα.

Ερευνώντας τον ποντιακό χορό...

Η πρώτη αναφορά στους ποντιακούς χορούς γίνεται από τον Ξενοφώντα στην «Κάθοδο των Μυρίων» (5ος αι. π.Χ.), όπου περιγράφεται ο χορός των μαχαιριών...

Του ΝΙΚΟΥ ΖΟΥΡΝΑΤΖΙΔΗ *

 

     Ο πολιτισμός στον οποίο εντάσσεται και ο χορός δεν είναι μια στατική έννοια. Είναι το σύνολο του τρόπου ζωής ενός λαού. Οσον αφορά το λαϊκό χορό, θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε επικοινωνιακό κώδικα που όχι απλά ψυχαγωγεί, αλλά επιπλέον συνέχει τα μέλη της κοινότητας και μεταφερόμενος από γενιά σε γενιά λαμβάνει παραδοσιακό χαρακτήρα. 

Μελετώντας κανείς τις προσπάθειες των ανθρώπων να ορίσουν την έννοια του χορού, συνειδητοποιεί ότι είναι τόσο μεγάλη η γοητεία που ασκεί το χορευτικό φαινόμενο στους λαούς ώστε θα μπορούσε να γραφτεί ολόκληρο βιβλίο γύρω από τον ορισμό και την επεξήγηση αυτού του τόσο σπουδαίου πολιτιστικού προϊόντος.

Τὸ γεφύρι τῆς Κόνιτσας...

   «Konitsa! Konitsa! Konitsa!...» ἦταν τὸ ἐπιφώνημα ποὺ σημάδεψε ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ γνωστὰ φωτογραφικὰ ὁδοιπορικά τοῦ περασμένου αἰῶνος στὴν ἀπελευθερωμένη Ἑλλάδα: τοῦ Φρὲντ Μπουασονᾶ καὶ τοῦ συνοδοιπόρου του Ντανιὲλ Μπόντ-Μποβί, τὸ καλοκαίρι τοῦ 1913.

   Ἡ Κόνιτσα γιὰ τοὺς δύο Ἐλβετοὺς φιλέλληνες δὲν ἦταν μόνο «ἡ πιὸ ὄμορφη χωρὶς ἀμφιβολία τῶν πόλεων τῆς Ἠπείρου», ὅπως τὴν περιγράφουν, ἀλλὰ καὶ ἡ... Ἰθάκη τους, στὴν πιὸ περιπετειώδη φωτογραφικὴ –πρώτη ἐπίσημη μὲ ἀνάθεση τῆς ἑλληνικῆς κυβέρνησης– ἀποστολή τους στὴν Ἑλλάδα, λίγους μῆνες μετὰ τὴ λήξη τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων. 

Διωγμοὶ ἑλληνικῶν πληθυσμῶν στὴν Ἀν. Ρωμυλία, τὸ 1906...

Στενήμαχος 1900

     Μετὰ τὴν προσάρτηση τῆς ὑπὸ ὀθωμανικὸ ἔλεγχο αὐτόνομης ἐπαρχίας τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας στὴν βουλγαρικὴ ἠγεμονία (1885,) ἐπιδιώχθηκε ἀπὸ βουλγαρικῆς πλευρᾶς ἡ κατάργηση τῆς ἑλληνικῆς ἐκπαιδεύσεως. Ταυτόχρονα οἱ βουλγαρικὲς ἀρχὲς ἀρνοῦνταν νὰ ἀναγνωρίσουν τὶς ἑλληνικὲς ὀρθόδοξες κοινότητες ὡς νομικὰ πρόσωπα, μὲ συνέπεια τὴ δήμευση κοινοτικῶν περιουσιῶν καὶ τὴν ἀρπαγὴ πατριαρχικῶν ἐκκλησιῶν. Αὐτὸ θὰ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἀφομοίωση τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου τῆς περιοχῆς.

Ὅλες αὐτὲς οἱ ἐνέργειες σὲ συνδυασμό μὲ τὴν αὔξηση τοῦ βουλγαρικοῦ ἐθνικισμοῦ, καὶ τὴν ἐπιτυχὴ δράση τῶν τῶν ἑλληνικῶν ἀνταρτικῶν σωμάτων στὴν Μακεδονία, ποὺ ἀνέτρεπε τὰ κατακτητικὰ σχέδια τῶν Βουλγάρων, ὁδήγησαν στὴν ἐκδήλωση τῆς ἀνθελληνικῆς ἐκστρατείας ποὺ ἄρχισε νὰ ἐκδηλώνεται στὶς ἀρχὲς τοῦ καλοκαιριοῦ τοῦ 1906, στὴν Ἀνατολικὴ Ρωμυλία. 

Μυστική σύσκεψη Μακεδόνων Ὁπλαρχηγῶν στή μονή Ἁγίου Διονυσίου Ὀλύμπου (3 Νοεμβρίου 1827)

  

   Ἡ καταστολή τῆς ἀτυχοῦς ἐπαναστάσεως τῶν Ἑλλήνων πού ἔλαβε χώρα τόν Ἀπρίλιο – Μάιο τοῦ 1822, στή Νάουσα καί στήν περιοχή Ὀλύμπου - Πιερίων, ἀνάγκασε πολλούς Μακεδόνες ἀγωνιστές μαζί μέ τίς οἰκογένειές τους, νά καταφύγουν στό Νότο καί ἀρκετοί ἀπό αὐτούς ἐγκαταστάθηκαν στίς Βόρειες Σποράδες.

Ἀπό τότε, ἐκτός ἀπό λίγες μικροσυμπλοκές καί μερικές πειρατικές ἐπιδρομές, δέν μνημονεύονται ἀξιόλογα ἐπαναστατικά κινήματα. Ἡ Μακεδονία παρέμενε φαινομενικά ἥσυχη καί αὐτό ἀκριβῶς ἔκανε τούς ἀντιπροσώπους τῶν Δυνάμεων πού συζητοῦσαν γιά τόν καθορισμό τῶν συνόρων τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, νά μήν συμπεριλάβουν στίς συζητήσεις τους, τήν Μακεδονία.

Ἀπό τίς ψυχές ὅμως τῶν Μακεδόνων δέν εἶχε ἐξαλειφθεῖ ἡ ἐπαναστατική φλόγα καί ὁ πόθος γιά τήν ἐλευθερία. Οἱ Μακεδόνες ἀγωνιστές πού εἶχαν καταφύγει στό Νότο εἶχαν πάντοτε στραμμένα τά βλέμματά τους πρός τήν πατρίδα τους, ἐνῶ πρόκριτοι, ἱερωμένοι καί λαϊκοί πού εἶχαν μείνει στόν τόπο τους, περίμεναν τήν κατάλληλη στιγμή γιά νά ξεσηκώσουν τούς Ἕλληνες ἐναντίον τῶν Τούρκων.

Λύνοντας τὸν Κώδικα τοῦ Διοσκουρίδη...

Τα χειρόγραφα του Διοσκουρίδη, παρά την έντονη κριτική που δέχτηκε από τον Γαληνό, ώς ένα βαθμό μέχρι σήμερα αποτελούν αίνιγμα για τους επιστήμονες, αφού υπάρχει αταυτοποίητο υλικό και διαφορετικές προσεγγίσεις

Της ΑΝΝΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ (a.stergiou@eleftherotypia.net) 

   Ελάχιστο χρόνο είχε στη διάθεσή του ο φοιτητής στη βιβλιοθήκη της μονής, ώσπου να αρχίσουν να τον αναζητούν. Είχε ψάξει ήδη τα αρχεία της Βιέννης, της Βενετίας και της Νάπολης, είχε δει το έγγραφο του Λονδίνου και τώρα ήταν η σειρά της Μεγίστης Λαύρας, στο Αγιον Ορος.

Πάλευε ώρες τώρα μήπως βρει κάποιο στοιχείο να συνδέσει με τις ψηφίδες που έλειπαν από τον Κώδικα του Διοσκουρίδη. Μόνον ένα μέρος των χειρογράφων είχε σωθεί από τη φωτιά που είχε ξεσπάσει παλαιότερα στη μονή.

Ἡ τέταρτη εἴσοδος τοῦ Καούδη στὴν Μακεδονία καὶ ἡ ἔναρξη τῆς ἔνοπλης ἑλληνικῆς ἀντιδράσεως. 1904.

Εὐθύμιος Καούδης

   Ὁ Εὐθύμιος Καούδης μπῆκε στὴν ὑποδουλωμένη ἀπὸ τοὺς Τούρκους Μακεδονία, πέντε φορές. Συνεργάστηκε μὲ ὅλους τοὺς ἐπιφανεῖς ὁπλαρχηγοὺς ἀποκτῶντας τεράστια πολεμικὴ ἐμπειρία ποὺ συνδυαζόμενη μὲ τὶς φυσικές του ἰκανότητες, συνετέλεσαν ὥστε νὰ ἐξελιχθῇ σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς ἐμπειρότερους Ἕλληνες ὁπλαρχηγοὺς τοῦ Ἀγῶνος.

Ἡ τέταρτη εἴσοδός του στὴν Μακεδονία σηματοδοτεῖ καὶ τὴν ἔναρξη τῆς ἔνοπλης ἑλληνικῆς ἀντιδράσεως στὸν διπλὸ ἑλληνικὸ ἀγώνα, ἐναντια τῆς σλαβικῆς ἐπιβολῆς καὶ τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς.

Κρῆτες Μακεδονομάχοι...

Καραβίτης, Δικόνυμος-Μακρῆς, Βολάνης

 

   Ὁ Μητροπολίτης Καστοριᾶς Γερμανὸς Καραβαγγέλης τὸ 1902 σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν τότε πρωθυπουργὸ τῆς Ἑλλάδος Ἀλέξανδρο Ζαΐμη, μεταξὺ τῶν ἄλλων ἔγραφε:

«...Στεῖλε μου πενῆντα παλικάρια, πενῆντα Κρητικοὺς νὰ τοὺς ἐνώσῳ μὲ τοὺς δικούς μου. Θὰ καταρτίσῳ ἔτσι εἴκοσι Σώματα καὶ θὰ τὰ μοιράσῳ ἀπὸ τὸν Ἀλιάκμονα ὡς τὸ Μαρίχοβο καὶ τὸ Μοναστήρι, τὴ Φλώρινα, τὸ Ὄστροβο (Ἄρνισσα), Σέτινα, Βλάδοβο (΄Ἄγρας), Βοδενὰ (Ἔδεσσα) καὶ Καρατζόβα. Ὁ καιρὸς εἶναι κατάλληλος γιὰ δράση. Ἕνα σωρὸ πρόκριτοι, ἱερεῖς, καὶ διδάσκαλοι εἶναι μυημένοι καὶ οἱ ὁπλαρχηγοὶ περιμένουν ἐνίσχυση ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα. Ὁ ἐρχομὸς τῶν παλικαριῶν ἀπὸ κάτω (Κρήτη) θὰ δώσῃ κουράγιο στοὺς δικούς μου, θὰ εμποδίσῃ τὴν ἀποσκίρτησή τους καὶ θὰ φοβίσῃ τοὺς Βουλγάρους...»