Ἔμεινα ἔκπληκτη ὅταν διάβασα στὸ παλιὸ βιβλίο γιὰ τὸ «δικαίωμα τῆς πρώτης νύχτας». Γνωρίζοντας τὴ σημασία τοῦ «δικαιώματος» ἀπὸ μυθιστορήματα καὶ κινηματογραφικὲς ταινίες (βλέπε «Braveheart»), μοῦ ἔκανε ἐντύπωση τὸ γεγονός τῆς ὑπάρξεῶς του καὶ στὸν Ἑλλαδικὸ χῶρο. Καὶ ὅμως, ὸ τίτλος τοῦ ἄρθρου στὸν Νέο Ἑλληνομνήμωνα τοῦ ἔτους 1907, δὲν ἀφήνει καμία ἀμφιβολία.
«ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΝΥΚΤΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙΣ»
Ὑπάρχει χρυσόβουλο τοῦ αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικου Β΄ τοῦ Παλαιολόγου ποὺ χορηγήθηκε τὸ 1331, στὴν ἐν Πάτμῳ μονή τοῦ Ἰωάννη τοῦ Θεολόγου, ποὺ ἀπαλλάσει τοὺς πάροικους τῆς μονῆς ἀπὸ μία σειρὰ ἀδικιῶν καὶ ἀπαιτήσεων, μεταξὺ αὐτῶν καὶ τῆς «παρθενοφθορίας»:
«Ἔτι δέ οἱ ἐν αὐτοῖς πάροικοι καί προσκαθήμενοι ἀνώτεροι πάσης ἡστινος οῦν ἀδικίας καί περιφρονήσεως καί κατατριβῆς, ὡσαύτως καί ἀπό τῶν ἀπαιτουμένων ἐκεῖσε τοπικῶς συνήθων άπαιτήσεων, τοῦ τε κεφαλαίου, τῆς σιταρκίας, τοῦ ἀέρος, τοῦ ἀβιωτικίου, τῆς παρθενοφθορίας, του ξενοτέλους λεγομένου, τοῦ μηνιατικοῦ, τοῦ ἀλατοτέλους, τοῦ ζευγαριτικίου καί τῶν ἄλλων τῶν τοιοῦτων δημοσιακῶν ζητημάτων καί ἀπαιτουμένων…»
Παρθενοφθορία, ἡ φθορὰ τῆς παρθενίας, ὁ φόρος ποὺ πλήρωναν οἱ ὑποτελεῖς κόρες γιὰ τὸ δικαίωμα τοῦ γάμου τους. Ἡ παρθενία ποὺ ἐλάμβανε ὁ φεουδάρχης.
Ἡ ἀρχικὴ ἀναφορὰ γιὰ τὸ χρυσόβουλο τοῦ Ἁντρόνικου τοῦ Β΄, ὑπάρχει στὸ βιβλίο
«Jus Graeco-Romanum» τοῦ Karl Eduard Zachariä Von Lingenthal.
Κατὰ πόσο οἱ Βυζαντινοὶ ἄρχοντες ἔκαναν χρήση «τοῦ δικαιώματος τῆς πρώτης νύχτας» δὲν τὸ γνωρίζουμε. Ὁ Νίκος Α. Βέης σὲ δημοσίευσή του στὸ «Byzantinische Zeitschrift», Volume 21, Issue 1, Pages 169–186, 1912, ἀρνείται κατηγορηματικὰ τὴν χρήση τοῦ δικαιώματος ἀπὸ τοὺς βυζαντινούς, ἀλλὰ χωρὶς νὰ μᾶς παραθέτῃ στοιχεῖα γιὰ τοὺς ἰσχυρισμούς του.
Ὁ Karl Eduard Zachariae (1812-1894), Γερμανὸς νομικός, γεννήθηκε στὶς 24 Δεκεμβρίου τοῦ 1812 στὴ Meissen τῆς Σαξονίας καὶ σπούδασε φιλοσοφία, ἱστορία, μαθηματικά, γλῶσσες , καθῶς καὶ τὴ νομολογία στὸ πανεπιστήμιο τῆς Λειψίας, στὸ Βερολίνο καὶ στὴ Χαϊδελβέργη. Ἔχοντας κάνει εἰδικὲς σπουδὲς στὸ Ρωμαϊκὸ καὶ Βυζαντινὸ δίκαιο, ἐπισκέφτηκε τὸ Παρίσι τὸ 1832 γιὰ νὰ ἐξετάσῃ βυζαντινὰ χειρόγραφα καὶ τὸ 1834 πῆγε στὴν Ἁγία Πετρούπολη καὶ στὴν Κοπεγχάγη, γιὰ τὸν ἴδιο σκοπό. Τὸ 1835 ἐργάστηκε στὶς βιβλιοθήκες τῶν Βρυξελλῶν, τοῦ Λονδίνου, τῆς Ὀξφόρδης, τοῦ Δουβλίνου, τοῦ Εδιμβούργου καὶ τοῦ Cambridge.
Τὸ 1837, πῆγε στὴν Ἰταλία καὶ στὴν Ἀνατολὴ πρὸς ἀναζήτηση ἐγγράφων καὶ ἐπισκέφτηκε τὴν Ἀθήνα καὶ τὴν Κωνσταντινούπολη καθῶς καὶ τὰ μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Ἔχοντας μία προτίμηση γιὰ ἥσυχη ζωή, ἐγκατέλειψε τὸ 1845 τὴ θέση του ὡς καθηγητὴς στὴ Χαϊδελβέργη καὶ ἀγόρασε ἕνα χτῆμα στὴν Σαξονία ὅπου ἔζησε μέχρι τὸ θάνατό του στὶς 3 Ἰουνίου τοῦ 1894.
Παρήγαγε ἕνα τεράστιο συγγραφικὸ ἔργο, μεγάλης σημασίας γιὰ τοὺς φοιτητὲς τοῦ βυζαντινοῦ δικαίου. Ὁ σκοπὸς στὸν ὁποῖο ἀφιέρωσε τὴ ζωή του ἦταν, νὰ ἀνακαλύψῃ καὶ νὰ ταξινομήσῃ τὶς πηγὲς τοῦ βυζαντινοῦ δικαίου ποὺ ἦταν κρυμμένες στὶς βιβλιοθῆκες τῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς Δύσης καὶ νὰ τὶς φέρῃ σὲ ἐκ νέου ἐπεξεργασία, ὑπὸ τὸ φῶς τῶν σύγχρονων κριτικῶν. Στόχος του ἦταν νὰ γράψῃ τὴν ἱστορία τῆς βυζαντινῆς νομοθεσίας μὲ τὸ μέχρι τότε ἀνεξερεύνητο ὑλικὸ καὶ τέλος, τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἐρευνῶν του, στῆν ἐπιστημονικὴ διερεύνηση τοῦ Ἰουστινιανοῦ δικαίου.
Τὸ Jus Graeco-Romanum, ἐκ τῶν ὁποίων τὸ πρῶτο μέρος δημοσιεύθηκε τὸ 1856, καὶ τὸ τελευταῖο τὸ 1891, εἶναι ἡ καλύτερη καὶ πιὸ πλήρης συλλογὴ ἀπὸ πηγὲς τοῦ βυζαντινοῦ δικαίου, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰουστινιανοῦ.
Ὁ Karl Eduard Zachariae ἔγραψε δύο κοσμοϊστορικὰ ἔργα, τὴ Historiae Graeco-Romani juris delineatio, cum ineditorum στὴ Χαϊδελβέργη τὸ 1839, καὶ τὸ Innere Geschichte des-romischen Rechts grieschisch. Ι. Personalrecht II. Erbrecht III. Die Geschichte des Sachenrechts καὶ Obligationsrecht (Λειψία, 1856), ἡ τρίτη ἔκδοση τοῦ ὁποίου ἐμφανίστηκε μὲ τὸν τίτλο Rechts Geschichte des griechisch-romischen (1892). Σὲ αὐτό τὸ τελευταῖο ἔργο, τὸ ὁποῖο κάλυπτε ἀνεξερεύνητο ἔδαφος, τὸ βυζαντινὸ δίκαιο ἀντιμετωπίζεται ὡς ἐξέλιξη τοῦ Ἰουστινιανοῦ δικαίου, καὶ ἐξηγεῖ πολλὰ σκοτεινὰ σημεῖα στὶς οἰκονομικὲς καὶ ἀγροτικὲς συνθῆκες τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Ἀνατολῆς.
Βιβλιογραφία
- «Νέος Ἑλληνομνήμων», Σπ. Π. Λάμπρου, Τόμος 4ος, Τεῦχος Α’, 1907
- «Jus Graeco-Romanum», Karl Eduard Zachariä Von Lingenthal, 1857
- http://www.archive.org/details/jusgraecoromanu00linggoog
- «Byzantinische Zeitschrift», Volume 21, Issue 1, Pages 169–186, 1912, Ἂρθρο τοῦ Νίκου Ἀ. Βέη.
- http://www.reference-global.com/doi/abs/10.1515/byzs.1912.21.1.169
- http://encyclopedia.jrank.org/YAK_ZYM/ZACHARIAE_VON_LINGENTHAL_KARL_S.html#ixzz1G0ToUSPk
- Ἡ φωτογραφία τοῦ Zachariä εἶναι ἀπό:
http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Karl_Salomo_Zachariae_von_Lingenthal
- Ὁ χάρτης εἶναι τμῆμα τοῦ Graeciae Antiquae tabula nova. Guillaume de Lisle, 1707
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου